14
TO DO FE’LI
1.
To do fe’li aniq va majhul nisbatning barcha zamonlarida umumiy
qoidalar asosida tuslanadi. Uning
Simple Presentda III shaxs birlikda
does
va
qolgan shaxs va sonlar uchun do, Simple Pastda
did shakli mav jud.
2.
To do fe’lining shakllari yordamchi va modal fe’llardan tashqari
barcha fe’llarning
Simple Present va
Simple Past zamonlardagi
bo‘lishsiz
va so‘roq shakllarini
yasashda yordamchi fe’l vazifasida keladi:
Do you
speak English?
Siz inglizcha gapirasizmi?
He
doesn’t work here.
U bu yerda ishlamaydi.
Did you
see him yesterday?
Siz uni kecha ko‘rdingizmi?
They
didn’t speak to me about it.
Ular men bilan bu haqda gapla-
shishmadi.
3.
To do fe’li buyruq gaplarning bo‘lishsiz
shaklini yasash uchun yor-
damchi fe’l bo‘lib ishlatiladi:
Don’t go there.
U yerga bormang.
Don’t open the window.
Derazani ochmang.
To be va
to have fe’llarining bo‘lishsiz buyruq shakllari ham
do yor-
damchi fe’li yordamida yasaladi:
Don’t be angry. Achchig‘lanmang.
Don’t have anything to do with
him.
U bilan o‘ralashmang.
4.
Simple Present va
Simple Pastda bo‘lishli gaplarda fe’lning ma’nosi-
ni kuchaytirish uchun fe’lning
asosiy shakli oldida do, does, did ishlati-
ladi:
— I am sorry you don’t know my
brother.
— Afsus, akamni bilmaysiz.
— But I
do know him.
— Axir, men uni taniyman.
— Why doesn’t he
go to the rea d -
ing-room?
Nima uchun u o‘quv zaliga
bormaydi?
— But he
does go there very often.
— Axir u u yerga tez-tez borib
turadi.
— Why didn’t you speak to him?
—
Nima uchun siz u bilan
gaplash madingiz?
— But I
did speak to him.
— Axir men u bilan gaplashdim.
5.
To do fe’li buyruq gaplardagi iltimosni kuchaytirish ma’nosida
ham ma fe’llardan oldin, shu jumladan,
to be, to have fe’llaridan oldin
ish latiladi: