Geologiyasi

8.8-rasm. Izobaralar xarita-
sini tuzish sanasiga bosim-
larni grafik usulda keltirish 
sxemasi 
1 – quduqlardagi
bosim; 2 – bosim pasayi-
shining o’rtasha (xrono-logik)
egri shizig’i; 3 – №1 va №2
quduqlarda
hisoblangan
bosimlar nuqtalari; 4 – №1 va
№2 quduqlarda aniqlanadigan
bosimlar

---

---

207
Tog’ jinslarining yotish qiyaligi ta’siri

natijasida bosimlarning o’zgarishi izobaralar
xaritasi tuzishda qabul qilingan aniqlikdan
(0,05 MPa va undan kam) ortib ketgan
barcha holatlarda bosimni dengiz sathiga
keltirish lozim.
Dengiz sathiga keltirilgan bosimni
kelgusida
keltirilgan 
izobaralar
deb
ataymiz. Keltirilgan izobaralarni quyidagi
sxema
bo’yicha
hisoblash
mumkin.
Aytaylik, quduqda o’lchangan statik qatlam
bosimi r ga teng bo’lsin. Bu bosim uchun
unga ekvivalent (teng) bo’lgan neft (yoki
suv) ustuni balandligi quyidagi formula
bo’yicha hisoblanadi:
ρ
100р
h

,
(8.13)
bunda


neft (yoki suv) zichligi.
Hisoblangan neft ustuni balandligi (neft quduqlarida neft ustuni balandligi
bo’yicha hisoblash qulay) berilgan quduqning qatlam ustki qismidan hisobga olinib,
keltirilgan izobara aniqlanadi (8.10-rasm). Dengiz sathidan pastda joylashgan izobara
«manfiy», yuqoridagisi «musbat» ishora bilan yoziladi. Keltirilgan izobara tegishli
ishora bilan quyidagi formula yordamida aniqlanadi:





H
L
h
,
(8.14)
bunda h

quduq tubi bosimiga teng bo’lgan suyuqlik ustuni (qatlamning ustki
qismigacha), m; L

quduq og’zidan qatlamning ustki
qismigacha bo’lgan masofa, m; N

quduq og’zining
mutlaq balandligi, m;


keltirilgan izobara (tegishli
ishora bilan), m.