Geologiyasi
Neft olishning jadalllashtirish metodlari
Yüklə 1,48 Mb.
|
|
13.2. Neft olishning jadalllashtirish metodlari
(ikkilamchi metodlar) Nefti tugayotgan eski neft konlarida neft chiqarib olishning zamonaviy metodlarini qo’llash orqali qoniqarli texnik-iqtisodiy ko’rsatkichlarga erishib bo’lmaganda neft chiqarib olishning jadallashtirilgan metodlariga − ishlatishning ikkilamchi metodlariga tayaniladi. Neft chiqarib olishning ikkilamchi metodlarini loyihalashtirishda neft uyumi dastlab geologik-texnik jihatdan mukammal o’rganib chiqiladi: ya’ni qatlamning litologik-fatsial xususiyatlari, neft va gazning fizik-kimyoviy xususiyatlari, qatlamdagi qoldiq neftning miqdori va sh .k. aniqlanadi. 312
quyidagilarga e’tibor berish kerak. 1. Qoldiq neftga to’yinganlik jinsdagi g’ovaklar hajmining 35% va undan ko’pini tashkil etishi lozim. Agar qatlamning neftga to’yinganligi bundan kam bo’lsa, har 1 t neft olish uchun sarflanadigan ishchi omil oshib ketib, qo’llanilayotgan metodning samaradorligi pasayadi. 2. Bog’langan suvning miqdori 25% gacha bo’lganda suvni qatlamga haydash eng samarali hisoblanadi, ammo suvning miqdori me’yoridan ortib ketsa, suv haydashning samaradorligi ancha pasayadi. Qatlamning suvga to’yinish darajasi 55% bo’lganda mazkur metodni ishlatish mumkin. Bog’langan suvning qatlamdagi miqdori yuqori, ya’ni suvga to’yinganlik darajasi 70%ga teng bo’lganda, gazni qatlamga haydash mumkin. 3. O’tkazuvchanligi har xil bo’lgan va turli tarkibli qatchalardan tuzilgan qatlamlar ikki-uch ob’ektga ajratiladi, so’ngra ularning har biriga ishchi omil alohida-alohida haydaladi. Bunda qatchalarning qalinligi 10-20 metrga teng bo’lishi kerak. Haydash quduqlari kesimida ajratilgan yuqori o’tkazuvchanlikka ega bo’lgan qatchalarni izolyatsiyalash tadbirlarini ishlab chiqish lozim. 4. Agar qatlamning litologik tuzilishi o’zgaruvchan, linzasimon, qalinligi kichik bo’lsa va qo’shni quduqlar bir-biri bilan o’zaro ta’sirda bo’lmasa, u holda neft olishning ikkilamchi metodlaridan foydalanish yaxshi natija bermaydi. 5. Etarlicha qattiq bo’lmagan va yumshoq jinslardan tarkib topgan qatlamlardan ikkilamchi metodlarni qo’llab neft olishni amalga oshirish noqulaydir. CHunki, bunday jinslar quduqlarda tiqin hosil qiladi va ularga qarshi kurashish tadbirlarini ishlab chiqishga to’g’ri keladi. 6. Qatlamlarni bir qator bloklarga ajratib tashlaydigan tektonik buzilishlar sodir bo’lganda, har qaysi blokka mustaqil ishlatish ob’ekti sifatida qarash kerak. 7. Neft chiqarib olish uchun ikkilamchi metodlarni qo’llashda erigan gaz rejimli yopiq qatlamlar juda qulay hisoblanadi. 8. Qatlamlarni yuqori darajada suvlanganligi maydoniy suv bostirish samaradorligini kamaytirib yuboradi. Qatlamlarning yuqori darajada gazga to’yinganligi esa qatlamga gaz (havo) haydash uchun noqulay hisoblanadi, chunki bunday ishchi omil g’ovakdagi neft atrofidan sirg’alib o’tishi mumkin va natijada haydalayotgan gazning solishtirma sarfi ortib ketadi. 9. Odatda ishchi omilning solishtirma sarfi neftning sifatiga bog’liq bo’ladi. Binobarin neftning yuqori qovushqoqligi suv, gaz yoki havoning solishtirma sarfi ko’payishiga sabab bo’ladi. Neftning qatlam sharoitidagi qovushqoqligi 50 mPa s dan ortiq bo’lganda, qatlamga ayniqsa havo haydash orqali ta’sir etish kam samarali hisoblanadi. 10. Qatlamning o’tkazuvchanligi juda o’zgaruvchan bo’lgan taqdirda, o’tkazuvchanlik bo’yicha kesmalarni bir-biriga tenglashtirish uchun turli tadbirlar qo’llash lozim (torpedalash, gidravlik yorish va sh.o’.). 11. Neftni ikkilamchi metodlar bilan chiqarib olishni amalga oshirishda qoidaga ko’ra, hamma foydalanilayotgan butun ob’ekt ishga tushirilishi lozim. Ikkilamchi metodlarni ishlatish uchun tanlab olingan qatlamlardagi quduqlar to’ri zichroq 313
burg’ilanadigan quduqlarning iqtisodiy tomondan maqsadga muvofiqligi aniqlanadi. Qatlamga ta’sir etishning ishonchli metodini tanlab olish uchun baholash quduqlari qaziladi. Bunda qatlamning mahsuldor qismidan namunalar olinib, laboratoriyada qoldiq neft o’rganiladi va uni gaz va suv bilan siqib chiqarish imkoniyati aniqlanadi. So’ngra olingan ma’lumotlar asosida qatlamga ta’sir etish va uni to’liq qamrab olish jarayoni belgilanadi. Qatlamga havo haydashda gaz namunasi muntazam ravishda olinib, uning zichligi, tarkibidagi azot miqdori va gazning yonish issiqligi aniqlanadi. Quduqqa haydalayotgan suvning sifati nazorat qilib turiladi va chiqarib olinayotgan suvdan kimyoviy tahlil uchun namunalar olinadi. Agar haydash quduqlarining solishtirma yutish qobiliyati pasayib ketsa, quduq tubi zonasi ifloslangan bo’ladi va u jadal sur’atda sinovli ishlatish va boshqa tadbirlar yordamida tozalanadi. YUqorida qayd etilgan tadbirlar amalga oshirilgandan so’ng suvlilik va gazlilik chegarasining o’zgarib borishi quduqlarning har bir chorak uchun tuzilgan suvlanish va gaz omillari xaritalari yordamida kuzatiladi. Neft olishning ikkilamchi metodlarini qo’llashda ishchi omil haydash quduqlaridan ishlatish quduqlari tomon yo’naltirilganda uning g’ovaklarini egallagan neft atrofidan sirg’alib o’tishiga qarshi tadbirlar ishlab chiqishga e’tibor berish kerak. Ishchi omilning sirg’alib o’tganligini gaz omillarining keskin ortib ketishi (jarayonning boshlang’ich bosqichida) yoki quduqning debiti kamayib ketganida uning suvlanishi orqali bilish mumkin. Ishchi omilning neft atrofidan sirg’alib o’tishiga qarshi kurashish vositalariga quyidagilar mansub: 1) ishchi omilning sirg’alishi sodir bo’ladigan uchastkalarda uning haydaladigan hajmini va quduq debitini cheklash; 2) ishlatish quduqlarining davriy ishlatilishi va haydash quduqlariga ishchi omilni davriy haydash; 3) haydash quduqlariga paker o’rnatish va boshqa tadbirlar bilan yuqori o’tkazuvchan qatchalarni izolyatsiyalash; 4) qatlamga havo haydash paytida haydash quduqlariga vaqti-vaqti bilan suv yuborish va sh.k. Neft olishning ikkilamchi metodlarini amalga oshirishda hamma jarayonlar geologik-texnik jihatdan puxta hujjatlashtiriladi. Yüklə 1,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|