Gidravlikaning o’rganish sohasi va tarixi suyuqliklarning modellari haqida

7.2. Quvurlarning uzunligi bo’yicha bosimning yo’qotilishi.

Turbulent harakat ustida olib borilgan tajribalar ishqalanish qarshiligining solishtirma energiyaga proportsional ekanligini ko’rsatadi, ya’ni

(7.1)

Bu formuladagi proportsionallik koeffitsiyenti ζ bir qancha miqdorlarga bog’liq bo’lib, uni tekshirish uchun quyidagi xulosadan foydalanamiz.
Juda ko’p tajribalar miqdorning tezlik bosimi yoki solishtirma kinetik energiya orqali quyidagicha ifodalanishini ko’rsatadi:

Bu tenglikni munosabat bilan taqqoslab ko’rsak, bu yerda

Ekanligiga ishonch hosil qilamiz. Bu yerda ekanligini hisobga olib, tekis barqaror harakat uchun uzunlik bo’yicha ishqalanishga yo’qotish yoki bosimning pasayishi uchun formula olamiz.

(7.2)
Bu formula Daysi-Vaysbax formulasi yoki qisqacha Darsi formulasi deyiladi.
Bu formulaga kiruvchi koeffitsiyent  gidravlik ishqalanish koeffitsiyenti yoki Darsi koeffitsiyenti deyiladi.
Bundan ko’rinadiki  koeffitsiyent Darsi koeffitsiyentiga bog’liq bo’lib, ya’ni

U quvurning uzunligiga to’g’ri proportsional, diametriga teskari proportsional ekan. Suyuqlikning quvurdagi harakati uchun yuqorida nazariy olingan laminar harakat uchun edi. Turbulent harakatda esa bunday munosabatni nazariy usul bilan chiqarib bo’lmagani uchun, uni empirik yoki yarim empirik usullarda aniqlanadi.
Hozirgi zamon gidravlikasida Darsi koeffitsiyenti umumiy holda Reynolьds soniga va Quvur devorlarning g’adir-budirligiga bog’liq deb hisoblanadi.  ni hisoblash uchun juda ko’p empirik formulalar mavjud bo’lib, ular ichida eng mashhurlari quyidagilar.
Blazius formulasi 1913 yili juda ko’p avtorlarning tajribalarini analiz qilish natijasida olingan.


Bu formula Reynolьds soni Re<10⁵ bo’lganda tajribalarga yaxshi mos keladi. Reynolьds soning kattarok diapazonlari (Re ning 3 10⁶ gacha miqdorlari) uchun P.K. Konakov formulasidan foydalanish mumkin:

1932 yili Prandtlь quyidagi formulani keltirib chiqardi

Keltirilgan formulalar silliq quvurlar uchun chiqarilgan bo’lib, g’adir-budir quvurlar uchun ulardan foydalanib bo’lmaydi.