Chekinishning (og`ishning) turlari. Me'yorlardan chekinishning to`rtta turi mavjud. Bular: jismoniy, psixik, pedagogik va ijtimoiy.
1.Jismoniychekinish birinchi navbatda insonning sog`ligi bilan bog`liq bo`lib, tibbiy ko`rsatkichlar orqali belgilanadi. Bularga insonning bo`yi, vazni kabilar kirishi mumkin. Bundan tashqari biron bir faoliyat yuritishda imkoniyatlari cheklangan, ya'ni sog`ligi tufayli o`z qobiliyatini yo`qotgan, defekti bor insonlar hamda nogironlar Shular jumlasidandir. Sog`ligi va rivojlanishi jihatidan chekinishiga duch kelgan insonlar turli klassifikatsiyalarga ajratiladi. Shunday imkoniyatlari cheklangan insonlar guruhiga quydagilar kiradi:
- kasallar va betoblar. Bular faoliyat yuritishda qiyinchiliklarni vujudga anatomik elementlar, psixik yoki fiziologik anomaliyalar yoki yo`qotishlarga duch kelgan insonlardir imkoniyatlari cheklangan insonlar. Bular qabul qilingan me'yorlardan chekingan yoki o`z qobiliyatlarini yo`qotgan insonlardir.
- Ishga layoqatsiz, nogiron insonlar. Bu yoshi, jinsi va turli ijtimoiy faktorlardan kelib chiqqan holda insonning jamiyatdagi ijtimoiy rolini bajarishdagi imkoniyatlarning cheklanishidadir.
Bunda “kamchilik” tushunchasi qo`llanadi. Insonlarda jismoniy, psixik, murakkab hamda og`ir kamchiliklar bo`lishi mumkin. Jismoniy kamchilikka insonning rivojlanishidagi bir umrlik yoki davriy kamchiliklar kiradi. Ya'ni xronologik, somatik yoki yuqimli kasalliklar Shular jumlasidandir.
Psixik kamchilik insonning psixik rivojlanishidagi bir umrlik yoki davriy kamchiliklar bo`lib u ta'lim olishda ma'lum qiyinchliklarni vujudga keltirishi mumkin.
Unga nutqning buzilishi, miyaning zararlanishi kabilar kiradi.
Murakkab kamchilik qam jismoniy va psixik kamchiliklarni o`z ichiga oladi.
Og`ir kamchilik- bu Davlat ta'lim standarlari asosida ta'lim olishga layoqatsiz jismoniy va psixik kamchiliklarning yuqori darajasidadir.
