Ызбекистон республикаси олий ва ырта

Xarajatlarni baholash.
Tovar bahosining quyi chegarasi uni ishlab chiqarish 
va sotish bo‘yicha xarajatlar darajasi orqali aniqlanadi. Bu hisob-kitoblar biznes-
rejaning ''Ishlab chiqarish rejasi'' bo‘limida amalga oshiriladi. 
Korxonaning baho strategiyasi.
Biznes-rejada ishlab chiqarilayotgan tovarlar bo‘yicha korxonaning baho 
strategiyasini ko‘rsatish mumkin.
 
17
Qarang, Бринк И.Ю., Савельева Н.А. Бизнес-план предприятия. Теория и практика / Серия «Учебники и учеб-
ные пособия» - Ростов н/Д. «Феникс», 2003. - 188 bet 

---

85 
Bahoni shakllantirish maqsadlarini qo`yish 
Xarajatlarni 
baholash 
Talabni aniqlash 
Raqobatchilar bahosi va tovarlarini taxlili qilish 
Baho stratеgiyasini ishlab chiqish 
Bahoni shakllantirish usulini tanlash 
Dastlabki bahoni bеlgilash 
Baho taktikasini ishlab chiqish 
Bahoni bozor sug`urtasini (kafolatini) amalga oshirish 
8.1-rasm. Baho siyosatini ishlab chiqish bosqichlari.
 
 
Yuqori baho yoki «qaymog’ini olish»
strategiyasi - avvalo tovar bahosini ish-
lab chiqarish narxidan ancha yuqori o‘rnatib, asta-sekin uni tushirib boradi. Bu usul 
bilan yangi tovarlar (patentlar bilan himoyalangan) sotiladi va bozorga kirgandan 
keyin segmentlar guruhini kengaytirish maqsadida arzonlashtirib boriladi. Yuqori 
baho strategiyasi korxonaga xarajatlarni tezda qaytarib olishga yordam beradi. 
Keyinchalik bozorda o‘xshash tovarlar - raqiblar paydo bo‘lgandan keyin korxona 
o‘z tovari narxini tushira boshlaydi va boshqa segmentlar uchun yangi tovarlar modi-
fikatsiyasini yarata boshlaydi. 
«Past baholar» yoki «bozorga yorib kirish»
strategiyasida mahsulotga 
dastlab past baho o‘rnatiladi va talabni rag‘batlantiriladi. Raqiblar bozordan siqib 
chiqariladi va asosiy ulush egallanadi, sekin asta mahsulot bahosi oshirib boriladi. Bu 
strategiyani qo‘llash quyidagi sharoitlarda maqsadga muvofiq: bozor baho 
o‘zgarishiga juda sezgir va past baholar uning kengayishiga yordam beradi; xa-
rajatlarning o‘sib borishi bilan ishlab chiqarish va sotish xajmi qisqarib boradi; raqo-
batchilar uchun past baholar qiziqarli emas.