5-Mavzu. Jismoniy tarbiyaning umumpedagogik va maxsus uslublari. Reja: Jismoniy tarbiyaning umumpedagogik vositalariga tavsif.
Ta'limning uslublariga qo'yilgan umumiy talablar. So z uslubi. Jismoniy tarbiyaning maxsus uslublariga umumiy tavsif. O'yin uslubi. Musobaqa uslubi. Qat'iy tartiblashtirilgan mashq uslubi
Harakatlarni o'rganish jarayonida qismlarga bo’lib bajariladigan mashq uslubi. Yaxlit mashq uslubi.
Harakat malakalarini takomillashtirish va jismoniy sifatlarni tarbiyalash jarayonida standart mashq uslubi va o zgaruvchan mashq uslubi.
Jismoniy tarbiyaning umumpedagogik vositalariga tavsif.
Jismoniy tarbiyaning o‘qitish predmeti sifatidagi maxsus bilim va harakat faoliyatlari o‘qituvchidan o‘qitishga xos ma’lum usullar va usuliyatlarni bilishni talab etadi. Ta’lim (o‘qitish)ning usuliyatlari ko‘p bo‘lishiga qaramay ularning hech biri universal emas. Ta’lim usuliyatlarining tavsifini bilish bu uslublar tarkibidan qulayini tanlab olishga, o‘qitish vazifalarini hal qilish uchun nisbatan samaralilarini ajra-tib olishga imkon beradi.
Usul – bu pedagogning shunday ta’sir faoliyatiki, o‘qitishning qandaydir ma’lum bir sharoitida ta’limning xususiy vazifalarini (yoki o‘sha vazifalarni biror qismini) oson hal etish uchun qo‘llaniladi. Masalan: mashqni o‘quvchiga yonlamasiga-o‘zi yon tomoni bilan turib ko‘rsatishi o‘quvchiga to‘g‘ri turib ko‘rsatgandan yaxshiroq samara beradi. Tushuncha oson hal bo‘ladi.
Har bir metodning turli xil metodik usullari bo‘lishi mumkin. Ular son-sanoqsiz darajada ko‘p bo‘lib, ma’lum vaqt mobaynida ayrimlari yo‘q bo‘lib ketsa, ayrimlarining ko‘ri-nishlari o‘zgaradi, o‘qituvchining ijodiy izlanishi, faoliyati natijasida yangilari ham vujudga kelib, amalda qo‘llaniladi. Ko‘pincha o‘qitish darajasiga xos metodik usullar hajmini o‘qituvchi, murabbiyni ko‘proq bilishi ularning faoliyatiga baho berishda muhim rolь o‘ynaydi.
Tajribasiz o‘qituvchilarda baozan usuliyat – metodik usul-ning tashqi alomatlarini o‘zida mujassamlagandek ko‘rinishi mumkin. Masalan: ayrim mashqlarni bo‘laklarga ajratib o‘rgatish ularning tizimini yarata olmaslikka olib keladi, natijalar kutilganday bo‘lmaydi. Bu usul ko‘p holda metodik usulga o‘xshash bo‘ladi. Aslida u yangi harakatni o‘zlashtirishda qo‘llaniladigan asosiy usuliyatdir.
2. Ta'limning uslublariga qo'yilgan umumiy talablar. So z uslubi. Jismoniy tarbiyaning maxsus uslublariga umumiy tavsif. O'yin uslubi. Musobaqa uslubi. Qat'iy tartiblashtirilgan mashq uslubi Har qanday konkret holatda u yoki bu usuliyatni maqsadga muvofiq holda qo‘llash qator talablarga rioya qilishni taqazo etadi:
1. Usuliyat albattailmiy asoslangan bo‘lishligi (oliy nerv faoliyati) muvofiqligi.
2. Qo‘yilgan vazifaga o‘qitishning usuliyatini muvofiqligi. Vazifalarning oldindan aniq belgilanmasligi ta’lim usuliyatlarini to‘g‘ri tanlash imkonini bermaydi. Misol, darsda “kozyol”dan oyoqlarni kerib tayanib sakrashni o‘rgatish (o‘qitish) vazifasi qo‘yilgan bo‘lsa, usuliyatni tanlash mumkin bo‘lmay qoladi (bo‘laklarga ajratish bilan va harakatni to‘la bajarish bilan o‘qitish metodlariga tayanish mumkin xolos).
