Kasbiy faoliyat psixologiyasi

Texnologiya
-
bu bir ishda, mahorat va san‘at, qo‗llaniladigan usullar 
yig‗indisidan iborat.
 
Pedagogik 
texnologiya
-
ta‘lim shakli, usuli, uslublari, tarbiyaviy 
vositalarning 
maxsus 
yig‗ilishini 
aniqlovchi 
psixologik-pedagogik 
ko‗rsatmalarning majmuidir. 
Pedagogik texnologiya aspektlari. 
Pedagogik texnologiya tushunchasi 3 aspektda namoyon bo‗lishi mumkin: 
1. Ilmiy aspekt
-pedagogik texnologiya pedagogik fanning qismi sifatida 
ta‘lim uslublari, tarkibi va maqsadlarini ishlab chiqadi va o‗rganadi, hamda shu 
bilan birga pedagogik jarayonlarini loyihalashtiradi. 
2.
 
Protsessual-tavsifiy aspekt 
-
ta‘limda rejalashtirilgan natijalarga erishish 
uchun jarayonni tasvirlash, maqsad, tarkib, uslub va vositalar majmuidir. 
3. Protsessual-amaliy aspekt 
- pedagogik (texnologik) jarayonning amalga 
oshishi, barcha pedagogik metodologik (uslubiy), instrumental vositalarga amal 

---

126 
qilish. 
Shunday qilib, pedagogik texnologiya fan sifatida amal qilib, ta‘limning 
yanada ratsional yo‗llarini tadqiq etadi.
Bu esa, ta‘limda qo‗llaniladigan usullar, tamoyillar va regulyativlar tizimi 
sifatida hamda ta‘limning real jarayoni sifatida bajaradi.
Pedagogik texnologiya paydo bo‗lgunga qadar ta‘lim tizimi doirasida 
ta‘lim jarayonini yetarli samarali loyihalash qoidasi ishlab chiqilmadi. Pedagogik 
texnologiyaning o‗ziga xos xususiyati shundan iboratki, unda o‗quv maqsadlariga 
kafolatiga erishishda o‗quv jarayoni loyihalashtiriladi va amalga oshiriladi. 
Texnologik yondashuv, eng avvalo, yuzalikda emas, balki rejalashtirilgan 
natijasini olish imkonini beruvchi konstruktiv, ko‗rsatmali sxemada o‗z ifodasini 
topadi. 
Maqsadga yo‗naltirilganlik, jarayon natijalarini tashhisli tekshirish, ta‘limni 
alohida o‗rgatuvchi qismlarga bo‗lib tashlash o‗quv jarayonining qirralarini 
bugungi kunda ta‘limni qayta ishlab chiqish sikli g‗oyasiga birlashtirish imkonini 
beradi. U asosan o‗z ichiga quyidagilarni oladi.
*
ta‘limda umumiy maqsadning qo‗yilishi; 
*
tuzilgan umumiy maqsaddan aniq maqsadga o‗tish; 
*
pedagoglarning bilim darajalarini dastlabki baholash; 
*
bajariladigan o‗quv ishlarning majmuasi; 
*
natijani baholash. 
Bundan ko‗rinadiki, o‗quv jarayoni «modulli» ko‗rinishga kelib, turli 
mazmun bilan to‗ldirilgan, umumiy tizimga mos holda ishlab chiqariladigan 
bloklar qismlardan iborat.
O‗quv jarayoni pedagogik texnologiya asosida tashkil etishning 
rejalashtirishda pedagogdan yuksak malaka talab etadi, materiallar tayyor 
bo‗lgach, pedagog asosan tashkiliy va konsultativ vazifalarni bajaradi. Umumiy 
ko‗rinishda pedagogik texnologiya tarkibiga quyidagilar kiradi: 
fanning identifikatsiyalashgan o‗quv maqsadlarini ishlab chiqish; 
o‗quv maqsadli shajarasi; 

---

127 
o‗quv maqsadlarini nazorat topshiriqlariga aylantirish; 
maqsadga erishish usullari; 
erishilgan o‗quv maqsadlarini baholash. 
Bu tarkibiy qismlarning har biri ma‘lum yo‗nalishdagi pedagogik 
operatsiyalar tizimini tashkil etadi. (Sxemaga qarang) 
Zamonaviy ta‘limni tashkil etishga qo`yiladigan muxim talablardan biri 
ortiqcha ruxiy va jismoniy kuch sarf etmay, qiska vaqt ichida yuksak 
natijalarga erishishdir. Qisqa vaqt orasida muayyan nazariy bilimlarni 
o‗quvchilarga yetkazib berish, ularda ma‘lum faoliyat yuzasidan ko`nikma va 
malakalarni xosil qilish, shuningdek, o‗quvchilar faoliyatini nazorat qilish, ular 
tomonidan egallangan bilim, ko`nikma xamda malakalar darajasini baxolash 
o‗qituvchidan yuksak pedagogik maxorat xamda ta‘lim jarayoniga nisbatan 
yangicha yondoshuvni talab etadi. 
Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda bu borada katta 
tajriba to`plangan bo`lib, ushbu tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar 
interfaol 
metodlar 
nomi 
bilan 
yuritilmoqda. 
Ta‘lim amaliyotida 
foydalanilayotgan interfaol metodlardan bir nechtasining mohiyati va ulardan 
foydalanish borasida so`z yuritamiz 
Bahsning samarali bo‗lishi, eng avvalo, bahslashuvchilarning bir-birlariga 
nisbatan 
fazoviy 
joylashuvlariga 
bog‗liq. Tinglovchi va muzokarada 
qatnashuvchilarning fazoviy joylashuvlari va ularning psixologik mavqelarining 
mohiyati muhim bo‗lganligi bois biz ushbu xolatlarni keltiramiz: 

Sinf sharoiti. Bu - an‘anaviy dars o‗tkazish shakli bo‗lib, tinglovchilar 
bir-birlarining yuzlarini ko‗rish imkoniyati cheklangan va doska oldidagi 
Ta‘limning umumiy 
maqsadlari va mazmuni 
O‗quv 
maqsadi 
Ta‘lim 
Baholash 
Tuzatishlar (korreksiya)
Tuzatishlar (korreksiya) 

---

128 
o‗qituvchiga va u bayon etayotgan mazmunga nisbatan tinglovchilarning 
mavqelari, mas‘uliyati turlicha. Bu sharoitda bahs o‗tkazish mumkin emas. 
Chunki, sinfda oxirgi qatorda o‗tirgan bola bilan birinchi qatorda o‗tirganning 
darsga munosabati keskin farq qiladi. Tinglovchining psixologik mavqei -