MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

         

Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə)

 

150 

150 

sürülən  bəzi  tənqidi  fikirlər  heç  də  əsassız  deyildir.  Belə  ki, 

Azərbaycan Cümhuriyyətinin timsalında Azərbaycan xalqı bir 

millətin  taleyində  önəmli  rol  oynayan  ideyaları  (istiqlal, 

müstəqil parlament, müstəqil ordu, bayraq və s.) əldə etdikdən 

sonra,  onu  Sovet  Rusiyasının  əli  ilə  yıxıb  yerində  «müstəqil 

Sovet  Azərbaycanı»  qurmağın  da,  bu  mənada  Nərimanovun 

Sovet  Rusiyasının  başçıları  ilə  əslində  tabeçilik  anlaşması 

əsasında,  onların  qarşısında  hansısa  şərtlərlə  çıxış  etməsinin 

də heç bir anlamı yox idi. Burada qazanan yalnız bir tərəf var 

idi:  Sovet  Rusiyası  və  onun  əlaltıları.  Fikrimizcə,  bu 

baxımdan  Nərimanov  Sovet  Rusiyasından  deyil,  Sovet 

Rusiyası Azərbaycan Cümhuriyyətini işğalı planı çərçivəsində 

«Nərimanov  faktoru»ndan  maksimum  faydalanmışdır.  Bunu, 

həmin 

dövrdə 

Moskvada 

yaşayan 

Nərimanovun 

Azərbaycanda 

baş 

verənlərlə 

bağlı 

Lenini 

daima 

məlumatlandırması,  «Qafqazın  işğalına  baxış»  məruzəsi  və 

xüsusilə,  Azərbaycanın  baş  naziri  N.Yusifbəyliyə  yazdığı 

məktubundan açıq şəkildə görmək mümkündür.  

Nərimanov sonralar özü də etiraf edirdi ki, Moskvada 

olduğu  dövrdə  «Azərbaycanda  hakimiyyətin  bolşeviklərin 

əlinə keçməsi üçün (əslində müstəqil bir dövləti - Azərbaycan 

Cümhuriyyətini  işğal  etmək  üçün)  hazırlıq  işi    görülmüş» 

[169,  13],  o,  isə  bu  planın  həyata  keçirilməsi  üçün  Leninə 

xidmət 

etmişdir. 

Nərimanov 

Yusifbəyliyə 

yazdığı 

məktubunda  bolşeviklərlə  bir  yerdə  olmasını  siyasi-ideoloji 

baxışlarındakı  fərqlərlə  izah  etməyə  çalışmışdır:  «Siz 

pantürkizm  və  panislamizm  ideyalarını  yayarkən,  mən  bir 

kommunist  kimi  sizin  qəti  əleyhinizə  çıxmışdım,  lakin  sizin 

Türkiyə  qanadı  altına  girmək  cəhdinizə,  bir  psixoloq  kimi, 

lütfkaranə  baxırdım.  Türkiyə  «zəfərlə»  gəlib  rüsvayçılıqla 

---