MahirəNərimanqızı

www.elmler.net

 - 

Virtual İnternet R

esurs M

ərkəzi

 

            Faiq Ələkbərov              Milli ideologiya probleminə tarixi-fəlsəfi baxış (II hissə) 

249 

Vahabzadə  məsələni  açıq  şəkildə  qoyaraq  sual  edirdi  ki,  bu 

yadları  Vətənə  kim  çağırmışdır?  Əgər  onlar  çağırılmamış 

«qonaq»lardırsa  Azərbaycanın  taleyini  də  həll  edə  bilməzlər. 

Azərbaycanın  taleyini  yalnız  onun  öz  oğulları,  Oğuz  xaqanın 

nəsili  həll  etməlidir.  O  Oğuz  xaqanın  nəsli  ki,  indi  onu  əsarət 

altında  saxlayanlardan  biri  fars,  onu  «xər»,  digəri,  rus  isə 

«baran» adlandırır [219, 79]. Bizə elə gəlir  ki, artıq bu poema-

sında  Vahabzadə  sovet  köləliyinə  qarşı  ciddi  etirazını 

bildirmişdi.  

Həmin  dövrdə  gənc  şairlərimizdən  Xəlil  Rza  da  milli 

dilin  xalqın  həyatında  oynadığı  mühüm  rolu  dəyərləndirmiş  və 

onun ruslar tərəfindən ikinci dil halına gəlməsinə qarşı çıxmışdır. 

Milli şairimiz yazırdı ki, vaxtilə ərəblər, farslar və başqa millətlər 

bu  dilin  varlığına  göz  yumsalar  da,  «lakin  yenə  o  yaşadı».  Bu 

mənada,  o,  dolayısıyla  ruslara  çatdırırdı  ki,  bu  dil  onların 

qarşısında  da  əyilməyəcəkdir:  «Mənim  dilim  məğrur  baxmış 

üzərindən  gəlib  keçmiş,  Ürəyini  dəlib  keçmiş  oxların  qanlı 

ucuna. Baş əyməmiş ərəblərin qol zoruna, dil zoruna, qılıncına, 

qırmancına!  Baş  əyməmiş!  Baş  əyməyir!  Əyməyəcək»  [195

c

, 

167]. 

Bu  dövrdə  Rəsul  Rza  isə  bəzi  şeir  və  poemalarında 

müəyyən qədər Sovet rejiminə və onun yalançı beynəlmiləlçilik 

ideyasına qarşı çıxmışdı. O, xüsusilə, Mikayıl Müşfiqə və digər 

repressiya  qurbanlarına  həsr  etdiyi  «Qızılgül  olmayaydı» 

poemasında Sovetlər Birliyinin mahiyyətini göstərmək istəmişdi. 

Eyni zamanda hiss olunur ki, Rəsul Rza vaxtilə M.Müşfiqi məhv 

edən bolşevizmin indi onu da hədələdiyini yaxşı anlayır: «Vaxt 

oldu  ki,  araya  girdi  qor-qoduqlar.  Sənəti  yumruqla,  ilhamı 

zirzəmilə  qorxutdular.  Bir  də  gördün,  əldə  möhürlü  mandat, 

gəldi  ədəbiyyat  darğaları…  Neçə  mərd  oğulların  adı  silindi 

---