Matematika o‘qituvchilar uchun metodik qo‘llanma Yangi nashr

va uning ma’nosi
3-dars
1. 
4 ta guruh. Har bir guruhda 5 tadan shirinlik.
5 + 5 + 5 + 5 = 20 ni qisqa ko‘rinishda quyidagicha 
yozamiz:
O‘qilishi: 4 bilan 5 ning ko‘paytmasi 20 ga teng.
× – ko‘paytirish 
amalining belgisi
Jami 20 ta shirinlik.
×
=
4
5
20
1-ko‘paytuvchi
2-ko‘paytuvchi
ko‘paytma
4.
Har kuni 2 tadan sotib olinsa, bir haftada nechta 
non olib kelinadi?
0
3
6
9
12
15
0
5
10
15
20
72
3.
Rasmga mos ifodani topamiz va yozamiz.
7 × 3
3 × 7
3 × 8
8 × 2
6 × 4
3 × 4
3 × 6
6 × 3
4.
Mevalar sonini ko‘paytirish amali yordamida ifoda-
laymiz.
×
=
×
=
2.
Ifodalar tuzamiz.
× 6 = ?
×
=
Ko‘paytirish amali 
va uning ma’nosi
4-dars
1. 
Yodda tutamiz!
4 ta 2 talik guruh
4 × 2 =
2 ta 4 talik guruh
2 × 4 =
Ko‘paytuvchi-
lar ning o‘rnini 
almashtirgan 
bilan ko‘paytma 
o‘zgarmaydi.
0 8 16 24 32 40 48 56 64 72 80
0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60
71
+ + + + =
5.
Bir xil qo‘shiluvchilar yig‘indisi shaklida yozamiz.
+
+
+
=
4 ta 5 talik guruh
5
5
5
5
?
Ko‘paytirish amali 
va uning ma’nosi
3-dars
1. 
4 ta guruh. Har bir guruhda 5 tadan shirinlik.
5 + 5 + 5 + 5 = 20 ni qisqa ko‘rinishda quyidagicha 
yozamiz:
O‘qilishi: 4 bilan 5 ning ko‘paytmasi 20 ga teng.
× – ko‘paytirish 
amalining belgisi
Jami 20 ta shirinlik.
×
=
4
5
20
1-ko‘paytuvchi
2-ko‘paytuvchi
ko‘paytma
4.
Har kuni 2 tadan sotib olinsa, bir haftada nechta 
non olib kelinadi?
0
3
6
9
12
15
0
5
10
15
20
@edurtm_uz

---

A
b
D
64
4-DARS: 
KO‘PAYTIRISH AMALI VA UNING MA’NOSI
Maqsad:
ko‘paytirish amalining ma’nosini, ko‘paytirish amalining tarki-
biy qismlarini (1-ko‘paytuvchi, 2-ko‘paytuvchi va ko‘paytma), ko‘paytirish
-
ning o‘rin almashtirish xossasini biladi.
1. 
Mavzu bo‘yicha tushuncha beramiz. Yodda tutamiz! Ko‘paytuvchilar-
ning o‘rnini almashtirgan bilan ko‘paytma o‘zgarmaydi. 
Berilgan shakllarni sanaymiz va ko‘paytirish amalini bajarish orqali 
ko‘paytmani topamiz. 
4 ta 2 talik guruh
2 ta 4 talik guruh
4 × 2 = 8
2 × 4 = 8 
2. 
Topshiriqni hisoblaymiz va yozamiz. Har bir guruhda nechtadan doira-
cha berilgan? (3 tadan)
Guruhlarda berilgan doirachalar soni bilan ko‘paytuvchilarning o‘rnini al
-
mashtirish orqali bo‘sh kataklarni to‘ldiramiz. 
3 ta 5 talik
5 ta 3 talik 
3 × 5 = 15
 5 × 3 = 15
Demak, ko‘paytuvchilarning o‘rnini almashtirsak ham ko‘paytma o‘zgar-
maydi. 
3. 
Berilgan qutichalar ichidagi jami koptokchalar soni nechta? Ular nech
-
ta guruhga ajratilgan va har bir guruhda nechta koptokcha bor? Ko‘paytirish 
amali orqali ko‘paytmani topa-
miz. Ko‘paytuvchilarning o‘rnini al-
mashtirish orqali ham ko‘paytmani 
topamiz. 
 3 × 4 = 12
4 × 3 = 12
3 ta 4 talik guruh, 4 ta 3 talik gu
-
ruhlarga ajratilgan. 
4. 
Hisoblaymiz. “Kim chaqqon” 
o‘yini. O‘quvchilar berilgan misollar-
ni musobaqa tarzida yechishadi va 
yozishadi.