~ 111 ~
4.2. İstehsalat binaları
Cavan Ģərablar birinci, yaxud ikinci köçürmədən sonra
keyfiyyətindən asılı olaraq realizə olunur və yaxud da yetiĢdirmək
üçün xüsusi binalara köçürülür. ġərab yetiĢdirmək və saxlamaq
üçün binalar müxtəlif tiplərdə – yeraltı, yarımyeraltı və yerüstü
olmaqla fərqləndirilir. Belə fərqlilik torpaq və iqlim Ģəraitindən,
yerin xarakterindən, istehsal məqsədindən, təsərrüfat və baĢqa
xüsusiyyətlərdən asılı olaraq yaranır. ġərab saxlamaq və
yetiĢdirmək üçün istifadə olunan yeraltı binalar zirzəmi adlanır.
Onlar öz üstünlüklərinə görə seçilir.
Yerüstü binalar il müddətində qeyri-sabit temperatura – belə ki,
yayda çox qızmaqla yüksək temperatura, qıĢda isə əksinə, aĢağı
temperatura malik olur. Temperaturun belə kəskin dəyiĢməsi
Ģərabın yetiĢdirilməsinə və keyfiyyətinə çox pis təsir göstərir. Ona
görə də binaları xarici temperaturdan qorumaq üçün hələ qədimdən
onları ya tamamilə, ya da qismən torpağın altında tikirlər (cədvəl
4.1).
Cədvəl 4.1
Zirzəminin dərinliyindən asılı olaraq temperaturun dəyiĢməsi
(M.A.Gerasimova görə)
Aylar
Dərinliyi (metrlə )
0
1
2
4
8
16
Temperatur
0
C
Yanvar
2,1
7,6
9,8
11,1
12,5
11,7
May
18,2
10,2
9,7
11,5
1,5
11,5
Avqust
25,4
16,5
15,3
13,5
13,5
11,4
Ġllik dəyiĢməsi
(maksimum və
minimumdan fərqli)
23,3
8,9
5,6
2,4
1,35
0,3
ġimal rayonlarında tikilən zirzəmiləri temperaturun qıĢ vaxtı
kəskin azalmasından, cənubda isə əksinə, yay vaxtı kəskin
yüksəlməsindən qorumaq lazım gəlir. Ümumiyyətlə, yadda
saxlamaq lazımdır ki, yüksək temperatur aĢağıya nisbətən Ģəraba
həddindən ziyadə pis təsir göstərir. Cənub rayonlarında yüksək
~ 112 ~
temperatur torpağın möhkəm qızmasına və həmin hərarətin uzun
müddət torpaqda saxlanmasına səbəb olduğundan zirzəmilərdə
temperaturu tənzim etmək üçün onlar nisbətən dərin tikilməlidir.
Göründüyü kimi, cənub rayonlarında belə zirzəmilərin tikintisi
çətin və baha baĢa gəlir. Temperaturun illik dəyiĢməsi, həmçinin
iqlimdən, torpağın tərkib və quruluĢundan və s. asılıdır. Ona görə
də zirzəmi tikməzdən əvvəl həmin torpaq sahəsi tədqiq edilməli və
müxtəlif dərinlikdə temperaturu müəyyənləĢdirilməlidir. YaxĢı
zirzəminin təqribi dərinliyi Ģimalda 5 m, cənubda 8 m-dən az
olmamalıdır. Dərin zirzəmilərin tikintisi (xüsusilə qrunt suları üzdə
olduqda) çox zəhmət tələb etdiyindən, son zamanlar yarımyerüstü
və yerüstü Ģərab saxlayıcılarının tikintisi əsas yer tutur (Ģəkil 4.1).
Şəkil 4.1. Şərab saxlayıcıları
~ 113 ~
ġərab saxlayıcılarının hündürlüyü 4 m olmaqla, orada qablar 3-4
mərtəbədə yerləĢdirilə bilər. DöĢəmə yuyuntu sularının tez axıb
getməsi üçün hər 1 metrə 1 sm maili vəziyyətdə qurulur. ġərab
saxlanan və yetiĢdirilən binalar temperatur, nəmlik, havalandırma
və sanitariya vəziyyətinə görə müəyyən tələblərə cavab verməlidir.
Dostları ilə paylaş: