Мцяллифдян

Xüsusi  istiqamətli  zavodlar  (Ģampan,  konyak  istehsalı,ikinci 

xammalın emalı və s.) üçün texnoloji axımdan,avadanlıqların ölçü 

və  kütləsindən  asılı  olaraq  müxtəlif  mərtəbələrdən  ibarət  olan 

binalardan istifadə oluna bilər. 

Hazırda  üzümün  emalından  Ģərab  və  konyakın  buraxılıĢına 

qədər bütün əməliyyatları özündə birləĢdirən   zavodlar daha  geniĢ 

yayılmıĢdır.  

 

---

 

~ 111 ~ 

 

4.2. İstehsalat binaları 

 

Cavan  Ģərablar  birinci,  yaxud  ikinci  köçürmədən  sonra 

keyfiyyətindən asılı olaraq realizə olunur və  yaxud da yetiĢdirmək 

üçün  xüsusi  binalara  köçürülür.  ġərab  yetiĢdirmək  və  saxlamaq 

üçün  binalar  müxtəlif  tiplərdə  –  yeraltı,  yarımyeraltı  və  yerüstü 

olmaqla  fərqləndirilir.  Belə  fərqlilik  torpaq  və  iqlim  Ģəraitindən, 

yerin  xarakterindən,  istehsal  məqsədindən,  təsərrüfat  və  baĢqa 

xüsusiyyətlərdən  asılı  olaraq  yaranır.  ġərab  saxlamaq  və 

yetiĢdirmək  üçün  istifadə  olunan  yeraltı  binalar  zirzəmi  adlanır. 

Onlar öz üstünlüklərinə görə seçilir.  

Yerüstü binalar il müddətində qeyri-sabit temperatura – belə ki, 

yayda  çox  qızmaqla  yüksək  temperatura,  qıĢda  isə  əksinə,  aĢağı 

temperatura  malik  olur.  Temperaturun  belə  kəskin  dəyiĢməsi 

Ģərabın yetiĢdirilməsinə və keyfiyyətinə çox pis təsir göstərir. Ona 

görə də binaları xarici temperaturdan qorumaq üçün hələ qədimdən 

onları  ya  tamamilə,  ya  da  qismən  torpağın  altında  tikirlər  (cədvəl 

4.1).  

Cədvəl 4.1 

Zirzəminin dərinliyindən asılı olaraq temperaturun dəyiĢməsi  

(M.A.Gerasimova görə) 

Aylar  

Dərinliyi (metrlə ) 

0 

1 

2 

4 

8 

16 

Temperatur 

0

C 

Yanvar 

2,1 

7,6 

9,8 

11,1 

12,5 

11,7 

May 

18,2 

10,2 

9,7 

11,5 

1,5 

11,5 

Avqust 

25,4 

16,5 

15,3 

13,5 

13,5 

11,4 

Ġllik dəyiĢməsi 

(maksimum və 

minimumdan fərqli) 

23,3 

8,9 

5,6 

2,4 

1,35 

0,3 

 

ġimal  rayonlarında  tikilən  zirzəmiləri  temperaturun  qıĢ  vaxtı 

kəskin  azalmasından,  cənubda  isə  əksinə,  yay  vaxtı  kəskin 

yüksəlməsindən  qorumaq  lazım  gəlir.  Ümumiyyətlə,  yadda 

saxlamaq  lazımdır  ki,  yüksək  temperatur  aĢağıya  nisbətən  Ģəraba 

həddindən  ziyadə  pis  təsir  göstərir.  Cənub  rayonlarında  yüksək 

---

 

~ 112 ~ 

 

temperatur  torpağın  möhkəm  qızmasına  və  həmin  hərarətin  uzun 

müddət  torpaqda  saxlanmasına  səbəb  olduğundan  zirzəmilərdə 

temperaturu tənzim etmək üçün onlar nisbətən dərin tikilməlidir.  

Göründüyü  kimi,  cənub  rayonlarında  belə  zirzəmilərin  tikintisi 

çətin  və  baha  baĢa  gəlir.  Temperaturun  illik  dəyiĢməsi,  həmçinin 

iqlimdən,  torpağın  tərkib  və  quruluĢundan  və  s.  asılıdır.  Ona  görə 

də zirzəmi tikməzdən əvvəl həmin torpaq sahəsi tədqiq edilməli və 

müxtəlif  dərinlikdə  temperaturu  müəyyənləĢdirilməlidir.  YaxĢı 

zirzəminin  təqribi  dərinliyi  Ģimalda  5  m,  cənubda  8  m-dən  az 

olmamalıdır. Dərin zirzəmilərin tikintisi (xüsusilə qrunt suları üzdə 

olduqda) çox zəhmət tələb etdiyindən, son zamanlar yarımyerüstü 

və yerüstü Ģərab saxlayıcılarının tikintisi əsas yer tutur (Ģəkil  4.1). 

 

 

Şəkil 4.1. Şərab saxlayıcıları 

 

---

 

~ 113 ~ 

 

ġərab saxlayıcılarının hündürlüyü 4 m olmaqla, orada qablar 3-4 

mərtəbədə  yerləĢdirilə  bilər.  DöĢəmə  yuyuntu  sularının  tez  axıb 

getməsi  üçün  hər  1  metrə  1  sm  maili  vəziyyətdə  qurulur.  ġərab 

saxlanan  və  yetiĢdirilən  binalar  temperatur,  nəmlik,  havalandırma 

və sanitariya vəziyyətinə görə müəyyən tələblərə cavab verməlidir.