MəMMƏdov qəRİb xəLİlov mahmud

 

Şəkil 8.7. İonlaşmış şüalanmanın təbii mənbələri 

 

Yayda  ağır  ionların  bir  hissəsi  temperaturun  təsirindən  asılı  olaraq  atmosferin  yuxarı  hissəsinə  qalxır. 

Deməli, yayda  ionlaşma  hadisələri  daha  çox  olur. Dumanlı  havada  yüngül  ionların  sayı  35 – 45 %  azalır, 

ağır  ionlar  isə  145 – 155 %  artır. Çünki  dumanda  yüngül  ionlar  atmosferdə  olan  su  damlalarının  üzərinə  

yataraq  ağır  ionlara  çevrilir. Buludlu  havada  buludun  alt  təbqəsinə  yığılmış  ionlar  reflektor  rolunu  oyna-

dığı  üçün elektromaqnit  şüalarının  əks olunması  daha  da artır. Eyni  zamanda  şüanın  istiqaməti  dəyişir. 

Elektromaqnit  sahələri  ilə   güclü   çirklənən  mühit  şəraitində    insanın  davranışında  pozulmalar, süstlük, 

yuxusuzluq, halsızlıq, yaddaşın  itməsi, yeni  doğulmuş  uşaqlarda  qəfil  ölüm  sindromu, cinsi  funksiyanın  po-

zulması  baş  verir. Elektromaqnitizmin  mənfi  təsirinə  xüsusilə  embrionlar  və  uşaqlar  həsasdırlar. Güclü  maq-

nit  sahəsində  kişilərin  və  qadınların  cinsi  funksiyaları  əziyyət  çəkir, anadangəlmə  eybəcərliyin  inkişafına  eh-

timal  artır. 

Alçaq  tezlik  elektromaqnit  sahəsinin xroniki  təsiri  baş  ağrısı, mərkəzi  əsəb sisteminin  funksional  po-

zuntuları, ürək – damar  və  qan  dövranının  pozulmalarına  səbəb  olur.Yüksək  intensivli  elektromaqnit  sahə-

sinin  təsiri  ilə  qırmızı  qan  komponentləri (eritrositlər, retikulositlər, hemoqlobin)  artır. Elektromaqnit  sahəsi  

bioloji  orqanizimlərdə  istilik  və  qeyri – istilik  effektləri  yaradır. 

Elektromaqnit  şüalarının  yaratdığı  ekoloji  problemlərin  həllində  aşağıdakı  tədbirlərin  yerinə  yetirilməsi  

məsləhət  görülür.(Əliyev, Həmidov, Hüseynov, 2003).   

- Maksimum  şüalanma  gucü  ilə  işləyən  şüalandırıcı  qurğuların  yerləşdirilməsində  zonaların  hüdudları  

hər  bir  konkret  hal  üçün  hesablanma  yolu  ilə  müəyyən  edilməli  və  cihazların  köməyi  ilə  nəzarət  olun-

malıdır. 

- Sakinləri  elektromaqnit  şüalarından  qorumaq  üçün  tikinti  konstruksiyalarında  qoruyucu  ekranlar  kimi  

metal  torlar, metal  vərəq  və  yaxud  tikinti  materialları  tətbiq  oluna  bilər. 

- Təhlükəsizlik  qaydalarına  görə  gücü   2 MVt  olan  ötürücülər  yaşayış  məntəqələrindən  60 – 65 m aralıda  

tikilməlidir.