Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
57 oxşar olan gəlincik və oyuncaqları seçmişlər. Amma, pozitiv etnik identikliyin inkişaf etdirilmədiyi ölkələrdə isə uşaqların dominant etnosun mədəniyyətinə üstünlük vermələri müşahidə olunur. Başqa proseslər kimi burada da dinamiklik var və sosial baxımdan do- minant qrupun dəyərləri, mədəniyyəti müəyyən müddət ərzində arzu olunan və yaxud referent (nümunə) ola bilər. Fərd inkişaf etdikcə, öz etnik identikliyinə nail olduqdan sonra isə hər şey dəyişə bilər. Müasir dövrdə insanların pozitiv etnik identikliyinin təmin etməsi mühüm tələbatlardan biridir. Ona nail olmaq insana psixoloji təhlükəsizlik və stabillik verir. Britaniyalı psixoloqlar A.Teşfel və C.Terner qeyd edirlər ki, insanların koqnitiv strategiya kimi sosial yaradıcılıq strategiyasından istifadə etməsi buna xidmət göstərir. Müqayisə üçün yeni əsasların axtarılması koqnitiv strate- giyalardan hesab olunur. Bu yolla qrup özünün pozitiv identikliyini qoruyub saxlamağa cəhd edir. Məsələn, aşağı iqtisadi statuslu qrupa daxil olan insanlar özlərini və başqalarını qayğıkeş və xeyirxah əlamətlərlə əsasən xarakterizə etməyə meylli olurlar. ABŞ-da XX əsrin 80-90 illərində afroamerikan əhali arasın- da aparılan “qara olmaq gözəllikdir” təbliğatı, bu kateqoriyaya daxil olan əhali arasında pozitiv etnik identikliyin güclənməsinə səbəb olmuşdur. Amerikan psixoloqları məhz həmin illərdən başlayaraq qara dərili uşaqların ağ rəngli gəlinciklərlə təsadüfi hallarda oynadıqlarını qeyd edirlər. Yeni Zellandiya sakinləri olan qara dərili balaca maorilər ağ gəlinciklərlə müqayisədə qəhvəyi rəngli gəlinciklərə oynamağa meyl göstərirdilər. Etnik identifikasiya zamanı etnik birliyin müqayisə üçün uğursuz və zəif qrupu seçməsi də sosial yaradıcılıq strategiyasının bir varinatıdır. Vahid Almaniya yaradıldıqdan sonra sosial ierarxiya pilləsinin aşağı mərtəbəsində yer tutan şərqi almanların özlərini ölkədə yaşayan immiqrantlarla müqayisə etməsi və yaxud aqressiya və narazılıqlarını əhalinin zəif təbəqəsinə, yönəltməsi qeyd etdiyimiz cəhətlə əlaqədardır. Elə də olur ki, müqayisə neqativ etnik identikliklə nəticələnir. |