Microsoft Word Materiallar Full

 

 

HD198478 VƏ HD225094 ULDUZLARI ATMOSFERLƏRİNDƏ BAŞ VERƏN QEYDİ-ADİ 

DƏYİŞKƏNLİKLƏR 

 

Yanoş MƏHƏRRƏMOV 

AMEA N. Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanası 

[e-mail] 

AZƏRBAYCAN 

 

AMEA N.Tusi adına  Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının (ŞAR) 2 metrlik teleskopunun Kasseqren fokusunda 

quraşdırılmış müasir CCD kamerası vasitəsilə 2005-2012 – ci illərdə HD198478 (55 Cyg) ifratnəhəng ulduzunun, 2013 – cü 

ildə isə HD225094 (V639Cas) ifratnəhəng ulduzunun müntəzəm spektral müşahidələri aparılmışdır. Alınmış bütün spektrlər 

Dech-20 və Dech-20T paket proqramları vasitəsilə  işlənmişdir. Ayırdetmə R=15000 və bütün spektrlərdə (siqnalın küyə 

nisbəti) S/N = 150

200 intervalında olmuşdur. HD198478 (55Cyg): Spektral tədqiqatlar baxımından çox maraqlı olan bu 

ifratnəhəng ulduzun atmosferində müşahidə olunan hidrogenin Balmer seriyası üzrə H



  xəttinin profillərinin strukturu və 

intensivlikləri kəskin dəyişir. 55 Cyg ulduzunun indiyədək olan çoxsaylı spektrləri  əsasında onun atmosferində  həmişə 

müşahidə edilmiş H

α

 xəttinin profilləri – düz P Cyg profil, tam udulma profili, tam şüalanma profili, invers P Cyg profil, 

mərkəzi  şüalanma komponentinin hər iki qanadında asimmetrik yerləşən udulma komponenti olan profil formalarındadır. 

Şəkil 1(a) – da nümunə kimi 12.10.2010 və 28.11.2010 tarixli spektrlərdə müşahidə olunan H



  xəttinin profillərindən 

fraqmentlər verilmişdir. 

2010-cu ildə ŞAR – da aparılmış 55 Cyg ulduzunun ardıcıl və intensiv müşahidələri xüsusi maraq doğurmuşdur. 

Alınmış spektrlər işlənərkən ilk dəfə olaraq aşkar edildi ki, 02-04.07 2010-cu il tarixlərindəki müşahidə materiallarında H

α

 

(

6562.816Å) xəttinin profili (eyni zamanda həm udulma, həm də  şüalanma komponenti) tamamilə yox olmuşdur (şəkil 

1.a). Həmin spektrlərdə H

α

 xəttinin yerləşdiyi dalğa uzunluğu intervalında zəif atmosfer xətlərindən və küydən başqa heç bir 

spektral detal müşahidə olunmamışdır. Lakin 55 Cyg ulduzunun H

α

 profilinin müşahidə olunmadığı spektrlərində bu 

---