Mir Möhsün NƏvvab

T  Ə  M  S  İ  L:  Bir  dəvəyə  sahibi  həmişə  duz  yükləyib  gətirib  şəhərdə 

satarmış. Dəvə duz yükü daşımaqdan çox zəifləyirmiş. Bir gün bir tülkü ona deyir 

ki, əgər yükünün yüngül olmağını istəyirsənsə, sudan gedəndə bir bəhanə ilə çayın 

içində  yat.  Gör  onda  necə  olacaqdır.  Sabahısı  gün  dəvənin  sahibi  yenə  ona  duz 

yükləyib  şəhərə  tərəf  yola  düşdü.  Çaydan  keçəndə  dəvə  bəhanə  ilə  suyun  içində 

yatdı. Duza su dəydiyindən şəhərə gedənə kimi yarı oldu. Yəni, su ilə əriyib yerə 

töküldü.  Sahibi  bunu  görcək  sabahısı  gün  dəvəyə  keçə  və  yun  yüklədi.  Dəvə  öz 

hiyləsindən şadlanırdı. Elə ki, gəldilər çayın kənarına, oradan keçərkən dəvə yenə 

suda  yatdı.  Keçə  və  yun  islandıqdan  sonra  ağırlaşdı.  Keçə  və  yunun  ağırlığı  on 

batman  idisə,  su  dəydikdən  sonra  iyirmi  batman  oldu.  Dəvə  yükü  apara 

bilmədiyindən yıxıldı. Sahibi dəvəni o qədər vurdu ki, dəvə axırda öldü. 

Qərəz,  ermənilərin  belə  nahaq  qanlara  bais  olmaları,  qəddarlığa  və 

mürüvvətsizliyə  yol  vermələri  axırda  onların  özlərini  məhv  edəcəkdir.  Məgər 

bunların  içərisində  idraklı,  gələcəyi  görən  və  allahdan  qorxanları  yoxmudur  ki, 

uzaqgörənlik  edib  bu  fitnə-fəsadlara  bais  olan  və  özlərinin  xeyrindən  ötrü  aləmi 

xəsarətə  düçar  edənlərə  öyüd-nəsihət  verib  onları  düzgün  yola  qaytaralar.  Bircə 

bunlardan  sual  edən  yoxdur  ki,  ay  ermənilər,  vilayətdə  alış-verişlə  məşğul 

olduğunuz,  zavod  və  karxanalar  işlətdiyiniz,  pul  və  malınız  əlinizdə,  çoxunuz 

milyonçu  olduğunuz  halda  və  bir  kimsənin  sizə  gözünün  üstündə  qaşın  var 

demədiyi bir vaxtda Qafqaz vilayətinə saldığınız bu fitnə-fəsadlar nə üçündür? 

Padşah  və  böyüklər  yanında  hörmətiniz  olduğu,  sözünüz  eşidildiyi  və 

xadimələrlə  birlikdə  gözəl-gözəl  imarətləriniz  olduğu  və  fəhlələr  qabağınızda  səf-

---

41 

 

səf durduğu halda, bu nə tüğyan idi ki, bu vilayətə saldınız? Bir para cibkəsənlərin 

sözü ilə özünüzü və əhli-əyallarınızı min dürlü bərabər dünya edərək əli qoynunda 

zar və giryan qoyub, özünüzlə bərabər dünya əhlini də tamam narahat edib, dərdü 

qəm dəryasına qərq eləmisiniz. 

Ayrı-ayrı  şəhərlərdə  və  kəndlərdə  ermənilərin  bais  olduğu  fitnə-fəsadlar 

nəticəsində nahaq qanlar tökülmüş, hesabsız dərəcədə mallar talan və qarət edilmiş, 

hesabsız sayda imarətlər, dükanlar, karxanalar yandırılaraq viran edilmiş, minlərlə 

kişilər və övrət-uşaqlar öldürülmüş və yandırılmışdır. Bununla da onlar (ermənilər) 

hesabsız  sayda övrətlərin dul  və sahibsiz, uşaqların isə  yetim, kimsəsiz qalmasına 

səbəb olmuşdular. 

Qu quşu tükündən tikilən mütəkkələrə baş qoyub söykənməyə naz edənlər, 

şal və tirmə  yorğan-döşəklərdə yatmaq istəməyən şəxslər indi bir köhnə paltonun 

içində üryan və zaru giryan qalıb. Övrət-uşaqlar, tanınmış adamlar yuvası dağılmış, 

evləri  və  imarətləri  tar-mar  edilərək  yandırıldığından  tərki-vətən  olub,  külfətli  və 

külfətsiz başqa vilayətlərə getməyə məcbur olmuş və onlardan bir çoxu səfil həyat 

keçirməyə məcbur olmuşdur. 

Mən bilmirəm fitnə-fəsad törədib xalqı qırğına verən bu erməni quldurları o 

dünyada sorğu-sual zamanı adil Allaha nə cavab verəcəklər. 

Bu  qədər  zülm,  sitəmkarlıq,  insafsızlıq  və  özbaşınalıqla  bu  əyalətdə 

bayrağınızı qaldırmaq istəyirsiniz. Lakin ona nail olmayacaqsınız. Bəli, o padşahlıq 

bayrağı  ucalarsa,  əvvəl  onun  altına  başı-gözü  mismarlanmış,  burnu-qulağı 

kəsilmiş,  başları  daş  və  çəkiclə  əzilmiş,  bədənləri  zülm  odu  ilə  odlandırılmış 

şəxslərin  övladları  gəlib  sizdən  sorğu—sual  edəcəkdir.  Bunu  yəqin  bilin  ki,  bu 

zülmlərin əvəzi çox tezliklə onu törədənlərdən çıxılacaq. Allah-təala da bu zülmləri 

törədənlərə rəhm etməyəcəkdir. Əlbəttə, bu zülmləri edən quldurlardan tezliklə bu 

dünyada qisas alınacaq və axirətdə də onun cəzasını çəkəcəklər.