Mo’minova Risolat Xabibulla qizining

σ- bog‘lanish hosil bo‘lishida s, p, d va f- orbitallar ishtirok etishi mumkin.

Shunga ko‘ra σ- bog‘lanishni quyidagi 10 ta turga bo‘lish qabul qilingan: ^σ s-s^{, σ} s-р^{, σ} s-d^{, σ} s-f ^{, σ} р-р^{, σ} р-d^{, σ} р-f^{, σ} d-d^{, σ} d-f ^{va σ} f-f

π- bog‘lanish hosil bo‘lishida р-, d- va f-orbitallar ishtirok etadi. Shu

sababli π- bog‘lanish 5 turga bo‘linadi:

^πp-p ^{, π}p-d ^{, π}d-d ^{, π}d-f ^{, π}f-f^.

σ- va π- bog‘lanishga qaraganda delta (δ) bog‘lanish kam uchraydi. Bu bog’lanish hosil bo’lishida atomlarning s- va p- orbitallari ishtirok etmaydi, faqat d- va f-orbitallar ishtirok etadi. Shuning uchun quyidagi 3 turga bo‘linadi:

^δd-d ^{, δ}d-f ^{, δ}f-f
Agar d-elektronlarning magnit kvant sonlari 2 ga teng bo`lganda hosil bo`ladigan bog`lanish δ-bog’lanish deyiladi. Delta bog`lanish kompleks birikmalarda va tuzlarning kristallgidratlarida uchraydi.

O’zaro birlashuvchi ikki atom orasida faqat bitta δ-bog’lanish hosil bo’lishi mumkin, ular orasida yana π- va σ- bog’lanish yuzaga chiqadi. Shunga asoslanib barcha bog’lanishlar oddiy va karrali bog’lanishlarga bo’linadi. Har ikkala bog`lanishning bir vaqtda hosil bo`lishiga kovalent bog`lanishning karraliligi deyiladi.

Etilendagi σ- va π-bog’lanishning hosil bo`lishi.