Mübariz Yusifov 70 Ərəb dilçiliyində ənənəvi qaydaya çevrilmiş bu modellərdən
istifadə indi də qalır. Ərəb dilçilik məktəbinin modelləri başqa
dillərə də tətbiq edilirdi. Məsələn, Mahmud Kaşğarinin “Di-
van-i lüğət-it-türk” adllı əsəri türk dillərinin müqayisəsinə həsr
olunsa da təhlil üsulu ərəb dili modellərinə əsaslanırdı. Mahmud
Kaşğarinin sintaksisə həsr olunmuş “Kitabi-cəvahürül-nəhv fil-
lüğət-it-türk” adlı əsəri də olmuşdur ki, bu əsər indiyə qədər əldə
edilməmişdir. Qədim dilçilikdə sintaksisə az yer verildiyindən,
əlbəttə, bu əsərin dəyəri ölçüyəgəlməzdir.
Müqayisəli tarixi dilçilik məkətbi (XIX əsr)Müqayisəli tarixi dilçilik məkətbinin nümayən-
dələri bunlar idi: Frans Bopp, Ramus Raks, Yakov Qrimm, Alek-
sandr Vostokov. Bunlar bir-birindən asılı olmayaraq Hind-Avro-
pa dillərinin müqayisəli tarixi qrammatikasına dair tədqiqatlar
aparmışlar.
Frans Bopp (1791-1867) fransız dilçisidir, əsas əsərləri bun-
lardır:
1. Yunan, latın, fars və german dillərinin təsrifi ilə müqa-
yisədə və mətnin orijinalında, dəqiq vəznli tərcümədə Pamayana
və Mahabaratadan epizodlarla və Vedaların təfriqələrlə sanskri-
tin təsrif sistemi” (1816)
2. “Sanskrit, zend, erməni, yunan, latın, Litva, köhnə slav-
yan, qot və alman dilərinin müqayisli qrammatikası” 1833-1852
(I cild), 1861 (II cild), 1868-1870 (III cild)
Frans Bopp dillərin tipologiyasını belə göstərirdi:
1) həqiq söz kökü olmayan dillər
2) birləşmə qabiliyyəti olan təkhecalı söz kökləri olan dillər
3) üç samitlə səciyyələnən ikihecalı söz kökləri olan dillər
Ramus Rask (1787-1832) Danimarka dilçisidir. 25 dil bilir-
di. “Qəddim Şimal dili sahəsində tədqiqat və yaxud island dili-
nin mənşəyi” əsərinin müəllifidir..
