Mühazirə mətnləri Müh. İstehlak mallarinin keyfiyyət ekspertizasi metodlari istehlak

 Müh. 11. Ekspert məlumatlarının uzlaşmasının təhlili 

 

Toplanmış ekspert rəylərinin işlənməsi  kəmiyyətcə (ədədi məlumatlar) və 

keyfiyyətcə  (məzmunlu  informasiya)  aparılır  və  bu  zaman  müxtəlif  üsullardan 

istifadə  olunur.  Kifayət  qədər  informasiya  materialına  malik  sualların  həlli  üçün 

ədədi  məlumatlar  olduqda  orta  ekspert  mülahizəsi  metodları  tətbiq  edilir.  Lakin 

həll  edilən  məsələ  üzrə  kifayət  qədər  informasiya  olmadıqda,  ədədi  məlumatlar 

olsa  belə,  ekspert  məlumatlarının  kəmiyyətcə  işlənmə  metodları  ilə  bərabər 

keyfiyyətcə analiz və sintez metodlarından istifadə edilir.  

Göstərilən ekspert metodlarından istifadə zamanı çox vaxt ekspertlərin rəyi 

üst-üstə  düşmür  və  onların  rəylərinin  uzlaşmasını  kəmiyyətcə  qiymətləndirmək, 

mülahizələrin  fərqlənməsi  səbəblərini  araşdırmaq  zərurəti  yaranır.  Uzlaşmanın 

ölçüsü  ekspert  qrupunun  statistik  məlumatlarına  əsasən  təyin  edilir.    Ekspert 

rəylərinin  uzlaşma  dərəcəsini  qiymətləndirmək  üçün,  bir  qayda  olaraq, 

konkordasiya əmsallarından istifadə edilir [3].  

Uzlaşma  ölçüsü  ekspertizanın  mövcud  nəticələrinin  riyazi-statistik  işlənməsi 

ilə    təyin  edilir.    Obyektlərin  ranqını  müəyyənləşdirən  ekspert  metodlarından 

istifadə  zamanı  ekspert  rəylərinin  uzlaşması  konkordasiya  (razılıq)  əmsalı  ilə 

aşağıdakı kimi qiymətləndirilir:    





,

12

3

2

H

H

k

C

W







 

---

burada    C  -  hər  bir  obyekt  üzrə  ranqlar  cəminin  bütün  ekspertlərə  və  obyektlərə 

görə  ranqların orta  cəmindən meyllənməsinin kvadratları cəmidir:      

   

2

1

1

2

1

 





































n

i

k

j

ij

H

k

A

С

; 

















2

1

H

k

 - ranqların orta cəmidir. 

Onda konkordasiya əmsalı üçün düsturun tam şəkildə yazılışı aşağıdakı kimi 

olar:  





2

3

2

1

1

2

1

12

H

H

k

H

k

A

W

n

i

k

j

ij





































 





. 

Konkordasiya  əmsalının  qiyməti 

1

0





W

  diapazonda  yerləşir. 

0



W

 

olduqda  ekspert  rəylərində  uzlaşma  yoxdur, 

1



W

  olduqda  tam  uzlaşma  vardır. 

5

,

0



W

 olması uzlaşma üçün kifayət hesab edilir.    

Tutaq  ki,  səriştəli  ekspertlər  tərəfindən  müəyyən  ranqlama  məlumatları 

alınmışdır və konkordasiya əmsalının hesablanması tələb olunur (cədvəl 6). 

    Nəzərdən keçirilən misal üçün konkordasiya əmsalı:      

6

,

0

)

5

5

(

6

)

0

64

36

100

16

(

12

3

2



















W

. 

 Deməli,  ekspert  rəyini  uzlaşmış  hesab  etmək  olar,  çünki 

5

,

0



W

  şərti 

ödənilir. 

 Cədvəl 6 

Konkordasiya əmsalının hesablanması üçün məlumatlar 

 

Ekspertin nömrəsi