Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

8.6
Qabların təhlükəsiz istismarına FHN – nin əsas təlabatları
8.7
Balonlar. Balonların partlamasının səbəbləri 
8.8
Balonların konstruksiyası, hesabı və texniki şəhadətnamə verilməsi 
8.9
Sisterni və boçkalar 

---

 
Bakı – 2021
MÖVZU 8
8.1 Təzyiq altında işləyən qabların təhlükəsiz istismarı 
Xalq təsərrüfatının müxtəlif sahələrində çoxsaylı avadanlıqlar istifadə olunur 
ki, onlarında bir qismi təzyiq altında işləyən aparatlardır (kalon aparatları, 
avtoklavlar, reaktorlar, kommunikasiyalar və s.) – qablardır. Bu avadanlıqlar – 
aparatlar müəyyən qəza şəraitində dağılırlar. Belə dağılmanın səbəbi mexaniki 
möhkəmliyin itirilməsi, zərbələr, yerli qızma və işçi təzyiqin artmasıdır. Fiziki 
partlayış zamanı sıxılmış mühitin (qazın) potensial enerjisi qısa müddət arasında 
realizə olunur (ayrılır). Bu zaman enerji dağılmış qabın hərəkət edən qırıqları ilə 
kinetik enerjiyə realizə olunur. 
Adiabatik genişlənmə zamanı axan (çıxan) qazın işi aşağıdakı formula ilə 
müəyyən edilir 
A = kP
1
V/k-1 [1-(P
2
/P
1
)
k-1/k
] 
Burada; P
1
 – qabda mütləq təzyiq; 
P
2
 – xarici mühitin mütləq təzyiqi;
V – qazın başlanğıc həcmi; 
k = c
p
/c
v
 – adiabat göstəricisi ( hava üçün k = 1,41); 
Partlayışın gücü N = A/ τ formulu ilə hesablanır 
burada, A – qazın gördüyü işdir; 

---

τ – genişlənmə vaxtı (partlayış); 
Qablar partlayan zaman böyük güc yaranır və çoxlu dağıntı yaranır.
Məs, 1,0 MPa (10 kqq/sm
2
) ~ 10atm) təzyiq altında 1m
3
həcmi olan qabın