Mühazirə toplusu Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi

[P] = (2(5-C)[ σ ] φ)/(D+S-C) 
 Burada , [P] – buraxilan təzyiq , MPa (kqq/sm
2
) 
S – qabın divarının qalınlığı , sm 
C – korroziyaya əlavə, sm 
σ – qabın materialına buraxılan gərginlik , MPa 
(kqq/sm
2
) 
φ – qaynaq tikişinin möhkəmlik əmsalı 
D – qabın daxili diametri 
Təzyiq altında işləyən aparatların normal və qəza şəraitində istismarı zamanı 
onlar temperatur və təzyiqinə nəzarət üçün cihazlarla təchiz olunur. Onlar 
qoruyucu qurğular, qabları boru kəmərindən ayırmaq üçün armaturlar, qaz, buxar, 

---

maye vermək (çıxarmaq) üçün xətlər və maye səviyyəsi göstərənlərdən ibarətdir. 
Hər qab üçün onu mühitlə (qaz, buxar, maye) doldurub boşaltmaq üçün imkan 
nəzərdə tutulmalıdır. 
Manometrlər qabın korpusunda olan ştuserə, boru xəttində bağlayıcı 
armatura qədər və yaxud idarəetmə pultunda quraşdırılmalıdır. Onların dəqiqliyi 
(sinfi) 2,5 – dən az olmamalıdır. Şkala manometr üçün elə seçilməlidir ki, işçi 
təyiqin ğlçmə həddi şkalanın 2/3 – ci hissəsində yerləşsin. Manometr mühit 
təsirindən qorunmalıdır. Qoruyucu klapanın binti (yayı) müəyyən edilmiş həddən 
artıq dartılmamalı, temperaturdan və mühitin birbaşa təsirindən qorunmalıdır. Əgər 
belə qablarda çıxış borusu bağlı halda hər hansı proses aparılırsa (məsələn, 
kondensləşmə) qoruyucu klapanın quraşdırılması vacibdir. Hətta bu proseslərin 
aparıldığı təzyiq müəyyən edilmiş işçi təzyiqdən aşağı olduğu hallar üçün də 
məqsədəuyğundur. 
Qoruyucu klapanların sayı və ölçüsü elə seçilir ki, qabda işçi təzyiqdən 
yüksək təzyiq yaranması (15%, p<6MPa – 60atm)(10% >=6MPa – 60atm). Əgər 
hər hansı səbəbdən aparatda qoruyucu klapan quraşdırmaq mümkün olmasa, onda 
membranlı klapan qoyulur. Bu klapan işçi təzyiqdən 25% artıq təzyiq yarandıqda 
dağılır. 
Eynicinsli materialdan hazırlanan membranlı klapan geçici təyinatdan 
keçirilir və onların yararlığı müəyyən edilir. 
Qoruyucu klapanların üfürülməsi xüsusi xətlərlə həyata keçirilir və zərərli – 
təhlükəli kondensat tutulur – zərərsizləşdirilir. Təhlükəsizlik üçün otağa zərərli 
maddə düşməsin deyə ötürücü boru nəzərdə tutulur. Hər dəfə qab açılanda elə 
qurğu ilə həyata keçirilməlidir ki, açılmazdan qabaq təzyiq normal vəziyyətə qədər 
azalsın.