Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
4.3.2. Shaxsning kasbiy shakllanishi jarayonidagi inqirozlari 
Shaxsning kasbiy shakllanishi inqirozlari psixologlarining chuqur 
oʻrganish predmeti mavjud emas. Psixik rivojlanish yosh va hayotiy inqirozlari 
esa psixologik tadqiqotlarda aks etgan. Kasbiy shakllanish inqirozlarini koʻrib 
chiqishdan oldin shaxsga doir turli inqirozlarini taqlil etamiz.Psixologiyada 
bolalik inqirozlari chuqur oʻrganilgan. Odatda hayotning birinchi yilidagi 

---

238 
inqiroz 3 yoshdagi, 6-7 yoshdagi va 10-12 yoshdagi oʻsmirlik inqirozlariga 
ajratiladi. Inqirozlar davomiyligi, shakli va ta’sir kuchi bolaning individual 
psixologik xususiyatlaridan koʻra ijtimoiy sharoitlari, oilada tarbiya va 
pedagogik tizim xususiyatlariga koʻra inqirozlar sezilarli darajada farqlanadi. 
Bolalik inqirozlari bolalarning yangi yosh pogʻonaga oʻtish davrida paydo 
boʻladi va atrofidagi odamlar bilan oʻzaro munosabatlar shakli shuningdek, 
jismoniy va psixologik imkoniyatlar bilan boqliq boʻladi.
Negativlik, qaysarlik, erkalik yuqori darajadagi ziddiyatlilik holati 
bolalarning inqiroz davridagi xulqiy reaksiyalaridir.
R.A.Axmerov shaxsni biografik inqirozlarini tahlil qilar ekan, ularning 
omili sifatida voqealar va ulardagi munosabatni koʻrsatadi. U quyidagi 
inqirozlarni ajratadi: oʻzini namoyon eta olmaslik inqirozi - hayotiy dasturning 
sub’yektiv salbiy qis etish.
Kasbiy shakllanish. 
Boʻm-boʻshlik inqirozi- toliqish va halban va 
yutuqlarning yoʻqligidan siqilish. Istiqbolsizlik inqirozi - kasbiy oʻsish 
istiqbolining kelajak uchun real rejalarining yoʻqligi. Muallif bu inqirozlarni 
inson yoshi bilan bogʻlamaydi. Uning fikricha, ular sub’yektiv kechinmalar 
bilan belgilanadi. V.Ch.Svabodnikov yosh toifasini ishlab chiqishda davrlashni 
asosi sifatida inson jamoasi tushunchasini oladi.