301
oʻquvchilar yaxshilab esda olib qolmaydilar. Gap oʻquvchilarning psixik
holatlari, ya’ni ularning muayyan bir paytdagi kechinmalari haqida ham borishi
kerak, albatta. Ulardagi quvonchli, optimistik kayfiyat oʻquv faoliyatini juda
samarali qiladi. Oʻquvchilar emotsional ruhdagi materialni durustroq
oʻzlashtirib oladilar.
Oʻtkazilgan tajribalar oʻquvchilar hech qanday his – tuygʻu
uygʻotmaydigan materialga qaraganda, emotsional ruhdagi materialni yaxshiroq
eslab qolishlarini koʻrsatadi. Oʻqituvchi oʻquv jarayonining emotsional tomoni
haqida gʻamxoʻrlik qilishi kerak. Bu muammo juda muhim ahamiyatga ega.
Chunki, ta’limning mazmuni nihoyatda murakkablashib, hajmi esa gʻoyatda
kattalashib ketgan. Uning muvaffaqiyatli oʻzlashtirilishiga erishish uchun
oʻquvchilarning kuchaytirish lozim. Ijobiy tuygʻular oʻquv mehnatining
samaradorligiga kuchli ta’sir etadi. Hafsala bilan bajarilgan begʻaraz munozara
paydo boʻladi, bahslashiladi, befarq qaragan yoki undan ham salbiy
munosabatda boʻlgan ishga esa, hech qanday hafsala boʻlmaydi.
Jamiyatimizdagi mehnat – haqiqiy ijod, quvonch manbai. Maktab
oʻquvchilarida oʻquv mehnatiga ijobiy munosabat uygʻotib, mehnatning haqiqiy
ijodga, quvonch manbaiga aylanishiga koʻmaklashish kerak.
Qadimda greklar juda ajoyib iborani qoʻllaganlar: “Talaba – toʻldirilib
turilishi kerak boʻlgan idish emas, balki yoqib turilishi lozim boʻlgan
mash’aldir”. Bu fikrning tagida juda chuqur ma’no bor. Zero, oʻqituvchi biz
yuqorida ta’kidlab oʻtgan ta’lim metodlari: muammoli ta’lim, qisman izlanish
metodi va tadqiqot metodlaridan keng qoʻllanilishi kerak. Ta’lim jarayonini
bugungi kundagi asosiy talablaridan biri erkin fikrlovchi, mustaqil tafakkurga
ega boʻlgan shaxsni shakllantirish boʻlib, yuqorida aytib oʻtilgan metodlardan
foydalanish uchqunlardan katta mash’allar paydo boʻlishini ta’minlab beradi.
Ta’lim jarayonida oʻquvchilarning bilishga qiziqishlari gʻoyat katta rol
oʻynaydi. Ma’lumki qiziqish oʻquvchilarning emotsional bezagi, biror buyumni,
biror faoliyatni tanlash munosabati va yoʻnalishidir.
Ma’lumki, psixologiyada qiziqishning ikki turi oʻquvchilarning ta’lim
jarayonida aniqlanadi.
Dostları ilə paylaş: