O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. U. Samadov, D. B. Xoliqulov. M. S. Saidova
Yüklə 7,77 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.1-jadval.
Metallarni ishlab chiqarish erituvchilariga ta’siri Metall Erituvchi Mis HNO 3 , issiq konsentrlangan H 2 SO 4 bilan ta‘sirlashadi, HCl va NH 4 OH bilan sekin ta‘sirlashadi. Ruh Kislota va asoslar bilan ta‘sirlashadi. Qo‗rg‗oshin HNO 3 , issiq konsentratsion H 2 SO 4 bilan ta‘sirlashadi. Qalay HCl, H 2 SO 4 , HNO 3 issiq konsentratsion NaOH bilan ta‘sirlashadi. Nikel HNO 3 bilan ta‘sirlashadi, HCl, H 2 SO 4 bilan sekin ta‘sirlashadi, HNO 3 bilan ta‘sirlashmaydi. Temir Noorganik kislotalar bilan ta‘sirlashadi, asoslarda va HN 3 eritmalarida erimaydi. 210 Ikkilamchi metallar metallurgiyasida xom ashyodan metallarni hammasini ajratib olishdagi muammoni echishda, metallurgik korxonalar piro- va gidrometallurgik bosqichli komplekslarni yaratish muhim rol o‗ynaydi. Bu holda ikkilamchi xom ashyoni qayta ishlashda texnik jihatdan ishonarli sharoit yaratilgan bo‗ladi. Ikkilamchi rangli metallurigyada qo‗rg‗oshin, ruh, qalay va bir qancha boshqa rangli metallarni ishlab chiqarishda vakuumli rafinirlashni qo‗llash katta istiqbolga ega. Uning asosiy yutuqlari quyidagilardan iborat: 1) tannarhi qimmat hisoblangan reagentlarga hojat qolmaydi; 2) yuqori ishlab chiqarish unumdorlikka ega; 3) tayyor mahsulot holda metallarni ajratib olishni yuqoriligi; 4) ishlash sharoitida yaxshi sanitar normalarga egaligi; 5) jarayonni butunlay mexanizatsiyalanganligi va avtomatlashtirish imkoniyatiga egaligi. Ikkilamchi rangli metallar metallurgiyasida vakuumli rafinirlash jarayonlarini qo‗llashga hamma nazariy asoslar etarli. Hozirgi vaqtda ularni amaliyotda keng qo‗llash birinchi navbatda bajariladigan, kechiktirib bo‗lmaydigan masala hisoblanadi. Shu bilan birga ikkilamgi metallurgiya korxonalarini boshqa tarmoqdagi korxonalar bilan alohida turdagi xom ashyolarni, ayniqsa tarkib jihatdan rangli metallarga-kambag‗al bo‗lgan xom ashyoni qayta ishlashda aloqalarini mustahkamlashga katta e‘tibor qaratish kerak. Ikkilamchi xom ashyoni qayta ishlashni ham iqtisodiy jihatdan, ham texnologiya jihatdan kerakli optimal variantlarini tanlash lozim bo‗ladi. YAna shuni ham aytib o‗tish kerakki, zamonaviy ikkilamchi metallurgiya korxonalari elektron-hisoblash mashinalar va kompyuterlar bilan jihozlangan bo‗lish kerak. Bu tarmoqni avtomatik boshqarish masalarini echishda ishonchli yordam beradi. Ikkilamchi metallar metallurgiyasi bu jihatdan olib qaralganda juda ko‗p ishlatilmayotgan imkoniyatlarga ega. Yuqorida ko‗rib o‗tilgan tadbirlar va choralar ikkilamchi metallar metallurgiyasining hamma zahiralarini ochib berishga talabgor hisoblanmaydi. Lekin, bular ikkilamchi metallar metallurgiyasida ishlatilmayotgan zahiralar ko‗pligini, ularni navbat bilan 211 kamaytirish kerakligini anglatadi. Bularning hammasi ikkilamchi metallar metallurgiyasini- xalq xo‗jaligining eng ilg‗or va istiqbolli tarmog‗iga aylantirishda muhim omil sinaladi. Yüklə 7,77 Mb. Dostları ilə paylaş:
|