214
haroratlarda atrof muxitdagi gazlar bilan metallarni kimyoviy ta‘sirlashishi
natijasida yuz beradi: po‗lat almaturalarni qizdirish pechlarida oksidlanishi,
ichki
yonuv dvigatellarida, gaz trubinalarida, ammiakni sintez
qilish uskunalarida va
boshqa hollarda yuz beradi. Ko‗p xollarda gaz korroziyasi natijasida metall
yuzasida parda (plyonka) hosil bo‗ladi va uning kattaligi 10
-7
mm dan 10
-3
mm
gacha kuzatiladi. Ayrim xollarda pardani hosil bo‗lishi, yana ba‘zi xollarda
korroziya jarayoni o‗z o‗zidan to‗xtaydi. Buning uchun
quyidagi ikkita sharoit
yaratilishi kerak: parda detal yuzasini butunlay qoplagan bo‗lishi kerak; parda
etarli darajada zich bo‗lishi kerakki, metalga kimyoviy reagent (kislorodni)
o‗tishiga to‗sqinlik qilishi kerak.
Kimyoviy korroziya Elektrokimyoviy korroziya
Gaz korroziyasiga qarshi kurashni quyidagi uch yo‗nalishda olib borish kerak:
1. Korroziyaga chidamli metall va qotishmalarni ishlatish kerak;
2. Metall buyum yuzasini ximoya
qatlami bilan qoplash kerak;
3. Ximoyalovchi gaz atmosferasini qo‗llash kerak.
Agressiv muxitda ishlaydigan detallar tayyorlashda tarkibida legirlovchi
elementlar bo‗lgan metallardan, korroziyaga chidamliligi ortirilgan qotishmalardan
foydalaniladi. Ko‗p hollarda legirlovchi elementlar sifatida,
qotishmalarni olov
bardoshliligini va issiqlikka chidamliligini oshiruvchi Sr, Si, Al, Ni elementlari
ishlatiladi (8.1-jadval). Misni issiqlikka chidamli qotishmalariga tarkibida 70 %
Cu va 30 % Zn bo‗lgan latun misol bo‗lishi mumkin. Shuningdek tarkibida 10 %
gacha Al va 2,5 foizgacha metall bo‗lgan mis qotishmasi
issiqlikka chidamli va
olovbardosh qotishma sifatida ishlatiladi.
215
Metall ximoya qatlami qo‗shmetall listlarni, lentalarni,
simlarni, po‗lat
idishlarni avtoklavlarni pardoz qoplamalashda qo‗llaniladi. Qoplama prokat qilish,
qaynoq presslash, ikki metalni bosim ostida qizdirish, natijasida yuzaga keltiriladi.
Qoplama qalinligi, qoida bo‗yicha, asosiy metalni 10-20 foizni tashkil qilish kerak.
Qo‗sh metall qoplamalar tayyorlash, legirlangan po‗latni iqtisod qilishga olib
keladi.
Dostları ilə paylaş: 
