Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti o. Sh. Mamanazarov

I. Rejalashtirish: 
1) muammoni aniqlash; 
2) mavjud vaziyatni tahlil qilish; 
3) muammoning sababi va ta’sirini (oqibatini) aniqlash; 
4) tuzatuv harakat rejasini ishlab chiqish. 
II. Bajarish: 
5) rejani bajarish. 
III. Nazorat: 
6) amalga oshirilgan ishlarning natijalarini rejalashtirilgan holda taqqoslash. 
IV. Harakat: 
7)  muammoni  qayta  tiklashga  yoʻl  qoʻymaslik  uchun  zarur  qadamlarni 
standartlashtirish; 
8) qolgan muammolarni hisobga olgan holda jarayonni takrorlash. 
 
 
 

---

 
  93 
 
9.3. Loyiha sifatining xarajatlarini tasniflash 
 
Loyiha (xizmat) buyurtmachini qondirish uchun tegishli sifat darajasiga erishish 
uchun sarf-xarajatlarni baholash kerak. Ushbu xarajatlarning tasnifini koʻrib chiqamiz: 
- nuqsonlarni oldini olish xarajatlari mijozlarni qoniqtiradigan harakatlar bilan 
bogʻliq  boʻlib,  loyihani  qayta  koʻrib  chiqish,  oʻqitish,  sifatni  rejalashtirish,  yetkazib 
beruvchilarni va pudratchilarni tekshirish, jarayonni oʻrganish va jarayon bilan bogʻliq 
profilaktik choralar xarajatlarini oʻz ichiga oladi; 
- mijozning talablarini qondirish nuqtai nazaridan mahsulotni baholash qiymati 
mahsulotni  tekshirish,  laboratoriya  testlari,  yetkazib  beruvchilarni  nazorat  qilish, 
ishlab chiqarish jarayonida sinovdan oʻtkazish xarajatlarini oʻz ichiga oladi; 
-  ichki  sabablarga  koʻra  ishlamay  qolish  bilan  bogʻliq  boʻlgan  xarajatlar 
tovarlarni  iste’molchilar  uchun  maqbul  deb  hisoblash  va  qayta  ishlash,  ta’mirlash, 
ishdan boʻshatish vaqtini, nuqsonlarni baholashni, ishlab chiqarish chiqindilarini va bu 
xatolarni bartaraf etish uchun tuzatuvchi xatti-harakatlarni oʻz ichiga oladi; 
-  tashqi  sabablarga  koʻra  rad  qilish  xarajatlari  iste’molchilar  tomonidan 
mahsulotga  boʻlgan  da’volardan  kelib  chiqadi  va  tovarlarni  qaytarish  yoki  tushirish 
xarajatlarini,  talablarni  baholashni,  iste’molchiga  ketish  bilan  tovarni  tekshirishni, 
iste’molchi  tashriflarini  sifat  talablari  va  kerakli  tuzatuvchi  xatti-harakatlarini  oʻz 
ichiga  oladi.  12-rasmda  sifat  bahosini  optimallashtirish  uchun  an’anaviy  model 
koʻrsatilgan. 
Ushbu modelni yaratish uchun bir qator taxminlarni hisobga olish kerak. 
Birinchidan,  rad qilish bilan bogʻliq xarajatlar kamchiliklar sonining kamayishi 
bilan nolga intiladi. 
Ikkinchidan,  mahsulotni  baholash  va  kamchiliklarni  bartaraf  etish  xarajatlari 
kamchiliklarni kamaytirish bilan birga abadiylikka intiladi. 
Loyihani amalga oshirish sifatini oshirishda Xalqaro standartlashtirish tashkiloti 
(International  Organization  for  Standardization)  muhim  rol  oʻynaydi.  Xalqaro 
standartlar loyihani amalga oshirishning barcha bosqichlarida mahsulotlarni qonuniy 
talablarga  mos  kelmasligi  ehtimoli  haqida  ogohlantirish  orqali  iste’molchini 

---

 
  94 
 
qondirishga qaratilgan  sifat tizimlariga qoʻyiladigan talablarni  oʻz ichiga oladi. Ular 
birlashtirilgan bu’lib, muayyan sohaga bogʻliq emas. 
Xalqaro standartlashtirish tashkiloti tomonidan  sifatni boshqarish boʻyicha 17 
ISO standartini ishlab chiqilgan.