Редаксийа щейяти

 
 
185 
qüvvənin  modulunun    F=k
düsturunu
=
də  nəzərə  alsaq,  elektrik  sahəsinin 
intensivliyi üçün aşağıdakı ifadəni alarıq. 
Nöqtəvi  yükün  verilmiş  nöqtədə  yaratdığı  elektrik  sahəsinin  intensivliyinin  modulu 
yükün miqdarı ilə düz, sahəni yaradan yüklə verilən nöqtə arasındakı məsafənin kvadratı ilə 
tərs mütənasibdir.  
E = 
 =k
 =k
 
Bircins  sahədə  yükün  yerdəyişməsi  zamanı  görülən  iş  yükün  miqdarı,  elektrik 
sahəsinin intensivliyinin modulu və qüvvə xətti istiqamətində yükün yerdəyişməsinin modulu 
hasilinə bərabərdir. 
A=F d=qEd 
Elektrik qüvvəsinin gördüyü işin düsturu h hündürlüyündən sərbəst düşən cismə təsir 
edən ağırlıq qüvvəsinin gördüyü işin A=mgh düsturuna oxşardır. Lakin elektrik yükü q cismin 
m kütləsindən fərqli olaraq, həm müsbət, həm də mənfi ola bilər. Mənfi q yükü qüvvə xətti 
istiqamətində  yerini  dəyişərsə, sahənin  görrdüyü  iş  mənfi  olar.  Elektrik  sahəsinin iki nöqtəsi 
arasında  yükün  yerdəyişməsi  zamanı  görülən  işin  həmin  yükün  miqdarına  nisbəti  elektrik 
gərginliyi adlanır. Gərginlik skalyar kəmiyyət olub , U hərfi ilə işarə edilir. 
U=
 
q=1Kl  olduqda  ədədi  qiymətcə  U=A  alınır.  Deməli,  iki  nöqtə  arasındakı  gərginlik 
ədədi qiymətcə müsbət vahid yükün (1Kl) bu nöqtələr arasında yerdəyişməsi zamanı sahənin 
gördüyü  işə  bərabərdir.  Gərginliyin  vahidi  italyan  alimi  A.Voltanın  şərəfinə  volt  (1V) 
adlandırılmışdır: 
[U]=
=
=1
=1V 
1V elə iki nöqtə  arasındakı  gərginliyə deyilir ki,  1Kl  yük bir nöqtədən digər nöqtəyə 
hərəkət edərkən elektrik sahəsi 1C iş görsün. Başqa gərginlik vahidlərindən də istifadə olunur: 
kilovat (1kV), meqavolt (1MV), millivolt (1mV). 
1kV=
V;    1MV=
V;   1mV=
V. 
   Sahədə  yükün iki nöqtə arasında  yerdəyişməsi zamanı görülən iş  yükün miqdarı ilə 
bu nöqtələr arasındakı elektrik gərginliyinin hasilinə bərabərdir: 
A=q U 
Elektrik  gərginliyi  sahənin  iki  nöqtəsi  arasında  hərəkət  etdirilən  q  yükünün 
miqdarından asılı deyildir. Elektrik gərginliyi sahəni yaradan mənbə yükünün miqdarından və 
nöqtələrin  sahədəki  vəziyyətindən  asılıdır.  Bircins  elektrik  sahəsində  eyni  qüvvə  xətti 
üzərindəki  iki  nöqtə  arasındakı  gərginlik  sahə  intensivliyinin  modulu  ilə  bu  nöqtələr 
arasındakı məsafənin hasilinə bərabərdir. 
U=
=
=Ed 
Radiusu  R  olan    naqil  kürənin  səthində  yüklər  bərabər  paylanır.  Kürənin  daxilində 
sahənin  intensivliyi  sıfra  bərabərdir.  Kürənin  mərkəzindən  r
R  məsafərində  isə  sahənin 
intensivliyinin modulu 

---

Бакы Гызлар Университети                                                                     Elmi əsərlər 2015/2