Research papers

Problemin aktuallığı və elmi yeniliyi. 
Bir 
neçə ildir ki, Azərbaycan Respublikasında icbari 
ümumi təhsilin 9-cu sinfə qədər olmasına aid qanun 
qəbul edilmişdir. Bu o deməkdir ki, 9 illik təhsil al-
mış məzun tam orta təhsil almağa məcbur deyil və o 
özünə müxtəlif peşələr seçməkdə müstəqildir. Bildi-
yimiz kimi, ümumtəhsil sistemində canlı aləmin əsa-
sını təşkil edən üzvi maddələr əvvəlki kimya proq-
ramlarında 10-cu və 11-ci siniflərdə öyrənilirdi. İc-
bari təhsilin 9 illik olması ilə əlaqədar istifadəyə ve-
rilmiş yeni 9-cu sinif dərsliyinin sonuncu bölməsin-
də ən vacib üzvi maddələr haqqında məlumat veril-
məsi lazım bilinmişdir. Bu sahədə üçillik məktəb 
təcrübəsinin araşdırılması göstərdi ki, üzvi kimyanın 
əsaslarına dair həmin dərs materialının təkmilləşdi-
rilməsinə ehtiyac vardır. Bu məqsədlə də məqalədə 
həmin materialın məzmununa dair yeni proqram tək-
lif edilir və proqrama daxil olunan mövzuların tədri-
sinə dair metodik tövsiyələr verilir. 
Problemin praktik əhəmiyyəti. 
Təklif olu-
nan proqramın məzmunu və iki dərs mövzusunun 
tədrisinə dair tövsiyələr, fikrimizcə, sadə və asan 
qavranılandır. Burada üzvi kimyaya aid terminlər və 
anlayışlar sadələşdirilmiş, əsas diqqət ən tipik və 
praktik əhəmiyyəti olanı maddələrin (homoloji sıra-
nın ilk nümayəndələri) beynəlxalq nomenklatura ilə 
adlandırılmasına, struktur və elektron quruluşuna, ən 
mühüm xassələrinin və tətbiq sahələrinin öyrənilmə-
sinə ayrılmışdır. Buna görə də hesab edirik ki, təklif 
edilən Proqramdan istifadə edildikdə 9-cu sinif şa-
girdlərinin üzvi kimyanın əsaslarına aid materialla-
rın öyrənilməsində elə bir çətinlikləri olmayacaq və 
onlarda üzvi maddələrlə daha ətraflı tanış olmaq hə-
vəsi, marağı daha da artacaqdır. 
 
Ədəbiyyat:
1.
Lətifov, İ.U., Mustafa, Ş.Ə. Kimya: 9. Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün dərslik. Bakı: Azər-
baycan Respublikasının Təhsil Nazirliyi, – 2016, – 196 s. 
2.
Abbasov, V.M., Abbasov, M.M., Xanlarov, T. H. və b. Kimya (abituriyentlər və yuxarı sinif şagirdləri 
üçün dərs vəsaiti). – Bakı: TQDK – “Abituriyent”, – 2005, – 612 s. 
3.
Abbasov, V. M., Məhərrəmov, A. M., Abbasov, M.M. və b. Kimya 10-11: Ümumtəhsil məktəbləri üçün 
dərslik. – Bakı: Təhsil, – 2002, – 368 s. 
4.
Потапов В. М., Татаринчик С. Н. Органическая химия. – М.: Химия, – 1976, – 504 с. 
5.
Гара Н.Н. Сборник программ общеобразовательных учреждений «Химия» 8-9, 10-11 классы.
– М.: Просвещение, – 2008. 
6.
Гара Н.Н. Химия. Уроки в 9 классе (пособие для учителей). М.: Просвещение, 2009.
7.
Гара Н.Н., Зуева М.В. Химия: Учебное пособие для общеобразовательных учреждений.
– М.: Дрофа, – 2001.