III. Ruhani Dövl
ə
t
F
ə
rdl
ə
rin xalqla v
ə
hd
ə
ti Ruhani Dövl
ə
t vasit
ə
sil
ə
h
ə
yata keçirilir.
Ruhani Dövl
ə
t – X
ə
lqi Mahiyy
ə
ti ifad
ə
edir, Əhalini hə
min mahiyy
ə
t
ətrafında birləşdirir, müxtə
lif f
ə
rdl
ə
rd
ən ictimai birlik yaradır.
Ruhanilik gerç
ə
klikd
ə
ictimai hadis
ə
l
ə
r biçimind
ə
aşkara çıxır.
Adi dövl
ə
t öz v
ə
zif
ə
sini
ə
ks
ə
r hallarda t
ə
b
ə
q
ə
l
ə
r, sinifl
ə
r ara
sında
müvazin
ə
t yaratmaqda,
ə
halinin maddi, siyasi m
ə
nafeyini t
ə
msil etm
ə
k
v
ə
qorumaqda görür.
Ə
slind
ə
is
ə
ictimai olan n
ə
varsa, arxasında ruhanilik dayanır.
El
ə
bir siyasi m
ə
s
ə
l
ə
yoxdur ki, o, insaniyy
ə
tl
ə
bağlı olmasın.
Yaxşı cə
miyy
ət qurmaq üçün yaxşı İnsan
yetirm
ə
k l
azımdır!
Güclü m
ə
ml
ə
k
ət yaratmaq üçün yaxşı İnsan y
etirm
ə
k
lazımdır!
202
Dünyada yüks
ək siyasi mövqe qazanmaq üçün yaxşı İnsan yaratmaq
lazımdır!
V
ə
t
əni düşmə
nd
ən qorumaq üçün yaxşı İnsan yaratmaq lazımdır!
İctimai Tə
r
ə
qqiy
ə
çatmaq üçün yaxşı İnsan yaratmaq lazımdır!
Bütün ictimai m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
rin h
ə
lli
ə
slind
ə
ruhani s
ə
ciyy
ə
daşıyır.
Bütün ictimai müşküllərin arxasında insani xə
sar
ət dayanır.
Ə
dal
ə
tsizliyin s
ə
b
ə
bi – insani x
ə
sar
ə
tdir!
İctimai geriliyin sə
b
ə
bi – insani x
ə
sar
ə
tdir!
C
ə
hal
ə
tin s
ə
b
ə
bi – insani x
ə
sar
ə
tdir!
Q
əsbkarlığın sə
b
ə
bi – insani x
ə
sar
ə
tdir!
Buna gör
ə
d
ə
ictimai m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri h
ə
ll etm
ə
k –
ə
slind
ə
ruhani
m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
ri h
ə
ll etm
ə
kdir.
Dövl
ə
t xadimi h
ə
m d
ə
ruhaniyyat xadimi olmalıdır.
Dövl
ə
t S
ə
lahiyy
ə
tini ruhanilik s
ə
lahiyy
ə
tind
ən ayırmaq
–
yanlış
t
ə
mayüldür.
Dövl
ət Əhalinin hə
m siyasi, h
ə
m d
ə
ruhani r
ə
hb
əri olmalıdır.
Ruhani r
ə
hb
ə
rliyi dövl
ə
td
ə
n t
ə
crid etm
ə
k, onu xüsusi bir s
ə
lahiyy
ə
t
ə
tapşırmaq bəşə
r tarixind
ə
çox yayılmış, fə
q
ə
t son d
ə
r
ə
c
ə
z
ə
r
ə
rli bir
meyldir.
İnsan
–
ruhani varlıqdır.
Buna gör
ə
d
ə
onu ruhanilikd
ə
n k
ə
narda idar
ə
etm
ə
k mümkün deyil!
İnsana sırf siyasi baxımdan yanaşmaq
–
onu anlamamaqdır.
Çünki İnsanda elə
siyasi keyfiyy
ət yoxdur ki, arxasında ruhanilik
dayanmasın!
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Dövl
ə
t Ruhani s
ə
ciyy
ə
daşımalıdır, ruhaniləşmə
lidir;
siyasi m
ə
s
ə
l
ə
l
ə
r
ə
ruhaniliyin ifad
ə
si, t
əzahürü kimi yanaşmaq lazımdır.
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Ruhani Xadimlik S
ə
lahiyy
ə
tind
ə
n m
ə
hrum olan
dövl
ə
ti –
ə
sil dövl
ə
t saymaq olmaz.
Xalqı tə
msil etm
ə
k – ruhaniliyi t
ə
sdiq etm
ə
kdir.
Ruhaniliyi t
ə
sdiq etm
ə
k üçün – Vahid, Qüdr
ə
tli, Ruhani Dövl
ə
t
g
ə
r
ə
kdir.
Güclü Dövl
ə
t – Ruhani Dövl
ə
tdir.
IV. Kamillik
Ə
hali Dövl
ə
t S
ə
lahiyy
ətini bölmür, parçalamır, bütünlüklə
Kamil
ə
h
ə
val
ə
edir.
Ə
hali Dövl
ə
t s
ə
lahiyy
ə
tin
ə
ortaq çıxmır: onun Bütöv
lüyünü, Ali
L
ə
yaq
ə
tini qoruyur.
Əhali Hakimlik iddiasına düşmür, anlayır ki, Dövlə
t S
ə
lahiyy
ə
ti –
Kütl
ə
viliy
ə
ziddir.
203
Xalq hakimiyy
ə
ti hadis
ə
sini Yet
kin Əhali bayağı mənada anlamır;
“seçki n
ə
zar
ə
tini”, “parlament x
ə
lqiliyini”
ə
dal
ə
tin t
ə
nt
ə
n
əsi saymır.
Xalq hakimiyy
ə
tini o, X
ə
lqi Mahiyy
ə
tin Bütöv ifad
əsi kimi başa
düşür
v
ə
h
ə
min S
ə
lahiyy
ə
ti Kamil
ə
tapşırır.
Çünki bilir ki, Ali S
ə
lahiyy
ə
t bölün
ə
nd
ə
, parçalananda kiçilir,
bayağılaşır, Yox olur.
Bilir ki, çoxs
ə
lahiyy
ə
tlilik –
ə
slind
ə
xalqsızlıqdır.
Bilir
ki, hamının bir olması üçün
b
irin hamı üzə
rind
ə
Ruhani
S
ə
lahiyy
ə
ti g
ə
r
ə
kdir.
Bilir ki, M
ə
suliyy
ət paylandıqca azalır.
Bilir ki, S
ə
lahiyy
ət xüsusi İnsani keyfiyyə
tl
ə
r t
ə
l
ə
b edir v
ə
h
ə
min
keyfiyy
ə
tl
ə
rd
ə
n m
əhrum olanların idarə
çiliyi – f
ə
lak
ə
tdir.
Bilir ki, Onu özünd
ən yaxşı
– yetirdiyi Ali L
ə
yaq
ə
t ifad
ə
ed
ə
bil
ə
r.
Bilir ki, Ali Timsal yaratmayan Xalq – Xalq deyil!
Bilir ki, Əhalinin Xə
lqi Mahiyy
ə
ti Timsal yetirm
ə
yi Ruhani V
ə
zif
ə
sayır.
Bilir ki, sinfi hakimiyy
ə
t
ə
slind
ə
Şəxsi Ağalığın tə
sdiqind
ən başqa bir
ş
ey deyil!
Bilir ki, Monarxiya
ə
slind
ə
Dövl
ə
t S
ə
lahiyy
ə
tsizliyi dem
ə
kdir, çünki
monarx
ə
ks
ər hallarda xalqı ifadə
etmir, öz Xudbin irad
ə
sini ifad
ə
edir.
Bilir ki, Ruhani Qanunlar
əsasında yaşayan
Timsal X
əlqi İradə
ni
ifad
ə
edir.
Bilir ki, Mütl
ə
q S
ə
lahiyy
ə
t
ə
malik olan Kamil –
İmtiyazsızlıq
l
ə
yaq
ə
tin
ə
sadiqdir.
Bilir ki,
əhali yükünü daşımağa güclü çiyin lazımdır!
Bilir ki, X
ə
lqi S
ə
lahiyy
ə
t – Kamilindir.
V. B
əşə
rilik
Deyirl
ə
r ki, Möht
əşə
m Xalq özünü B
əşə
r
ə
qarşı qoyan Xalq olur.
Deyirl
ər ki, bir Xalqın yük
s
ə
lm
əsi başqa xalqların alçalması bahasına
başa gə
lir.
Deyirl
ə
r ki, x
ə
lqi m
ə
nafe b
əşə
ri m
ə
nafey
ə
uyğun gə
lmir.
Çün
ki o, düşmən sayılan insanların əzabı, işgə
nc
əsi, ölümü hesabına
qazanılır.
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
deyirl
ə
r ki, x
ə
lqi yüks
əliş
– b
əşə
ri t
ə
n
ə
zzül
dem
ə
kdir.
Xalqın də
rdin
ə
qalan – b
əşə
rin d
ə
rdin
ə
qalmır.
Buna gör
ə
d
ə
xalqların vahid bəşə
r iç
ə
risind
ə
ə
rim
ə
si, itm
ə
si labüd v
ə
ə
dal
ə
tli hadis
ə
dir!
Müxt
ə
lif xalqlar
ə
v
ə
zin
ə
– yegan
ə
b
əşər, davanın, dalaşın,
qadanın kə
silm
ə
si, s
ə
rh
ə
dl
ərin aradan qaldırılması,
b
əşə
ri v
ə
hd
ə
t.
204
Bunu arzulayırlar...
Ə
slind
ə
is
ə
bu niyy
ə
tin h
ə
yata keçm
ə
si – b
əşə
rin ruhani müflis-
l
əşmə
si v
ə
m
əhvi olardı.
Çünki b
əşə
r ona gör
ə
xalqlara ayrıldı ki, sürü sə
viyy
ə
sind
ə
qala
bilm
ə
di, buna onun ruhani l
ə
yaq
ə
ti yol verm
ə
di.
Xalqların yaranması hə
m M
ə
n
əviyyatın, hə
m d
ə
yaradıcı İdrakın
ə
v
ə
zsiz q
ə
l
ə
b
ə
si idi.
Xalqları tə
z
ə
d
ə
n sürüy
ə
qaytarmaq
–
onların lə
yaq
ə
tini
tapdalamaqdır.
Xalqlar arasında münaqişə
l
ər mövcuddur, bu münaqişə
l
ə
rd
ə
insani
naqislik bariz şə
kild
ə
aşkara çıxır, müharibə
d
əhşə
tind
ə
çox vaxt
yırtıcılıq qə
l
ə
b
ə
çalır.
F
ə
q
ə
t bu f
ə
lak
ə
tl
ə
rin heç biri b
əşə
rin yenid
ə
n sürül
əşmə
si
d
əhşə
tind
ən artıq deyil.
Sürül
əşən, aradan çıxan, mə
hv olan xalqlar faci
ə
si – bir-biriyl
ə
döyüşə
n, bir-birini Yer üzünd
ə
n silm
ə
y
ə
çalışan ölkə
l
ə
r faci
ə
sind
ə
n kiçik
deyil!
“Güclü xalq gücsüz xalqın üzə
rind
ə
hakim olmalıdır”,
“h
ə
yat
döyüşündə
q
ə
ddar v
ə
amansız olan qalib gəlir” iddiası və
“xalqların
vahid b
əşə
rd
ə
itm
ə
si” n
ə
z
ə
riyy
ə
si bir nöqt
ə
d
ə
birl
əşir.
H
ə
r ikisind
ə
insanın özü üzə
rind
ə
q
ə
l
ə
b
ə
sin
ə
İnam yoxdur.
Xa
lqların bəşə
rl
əşmə
si – b
əşə
rin ölm
ə
si dem
ə
kdir.
Çünki xalq – b
əşə
riyy
ə
tin yegan
ə
b
əşəri mövcudluğudur.
45. KAİNATDAN FƏRQLİ
Kainat Mütl
ə
q
ə
b
ə
rab
ə
r ola bilm
ə
z.
Çünki o, maddidir.
İnsan Mütlə
q
ə
b
ə
rab
ə
r ola bil
ə
r.
Çünki o, ruhanidir.
16 Şölə
, 7-il.
(16 iyun, 1985-
ci il. Bakı).
205
VARLIQ – YOXLUQ
(On Altıncı Müqə
dd
ə
s Kitab)
206
207
1. Var olan – Yox olan
H
ə
r mövcud olan – Var olmur;
Var olan –
Ə
z
əli olur, Əbə
di olur, Sonsuz olur, Kamil olur.
Ə
z
ə
li ol
mayanın
– Sonu olur;
Sonlu – Nisbi Var olur – Nisbilik – Yoxluqdur,
Nisbi Var olan – Yox olur.
Var olmaq – Mütl
ə
qilik T
ə
l
ə
b edir,
Mütl
ə
q olmayan – Var olmur.
Ə
b
ədi olmayanın
– Sonu olur;
Sonlu – Nisbi Var olur – Nisbilik – Yoxluqdur,
Nisbi Var olan – Yox olur.
Var olmaq – Mütl
ə
qilik T
ə
l
ə
b edir,
Mütl
ə
q olmayan – Var olmur.
Sonsuz olmayanın
– Sonu olur;
Sonlu – Nisbi Var olur – Nisbilik – Yoxluqdur,
Nisbi Var olan – Yox olur.
Var olmaq – Mütl
ə
qilik T
ə
l
ə
b edir,
Mütl
ə
q olmayan – Var olmur.
Kamil olmayan – Naqis olur;
Naqis – Nisbi Var olur – Nisbilik – Yoxluqdur,
Nisbi Var olan – Yox olur.
Var olmaq – Mütl
ə
qilik T
ə
l
ə
b edir,
Mütl
ə
q olmayan – Var olmur.
2. Gerç
ə
klik – Mahiyy
ə
t
Gerç
ə
klikd
ə
h
ər şey nisbidir, keçicidir, sonludur, qeyri
-kamildir.
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Gerç
ə
klik – Var olmur.
Mahiyy
ə
t –
Ə
z
əlidir, Əbə
didir, Sonsuzdur, Kamildir.
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Mahiyy
ə
t Var olur.
Dünya, H
əyat, İnsan
– Mahiyy
ə
tl
ə
Gerç
ə
kliyin Birliyidir, – y
ə
ni Var
olanla Var olmayanın Birliyidir.
Ə
z
ə
li Mahiyy
ə
t – öt
ə
ri gerç
ə
kl
əşir,
Ə
b
ə
di Mahiyy
ə
t – keçici gerç
ə
kl
əşir,
Sonsuz Mahiyy
ə
t – sonlu gerç
ə
kl
əşir,
Kamil Mahiyy
ə
t – qeyri-kamil gerç
ə
kl
əşir.
Bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Mahiyy
ə
tl
ə
Gerç
əklik arasında Fə
rq – Var olanla
Var olmayan arasında Fə
rq
ə
b
ə
rab
ə
rdir.
Nisbi Varlıq
– Yoxluqdur.
208
Gerç
əklik Nisbi Varlıql
arla doludur, bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
Var
olmayanlarla doludur.
Gerç
ə
klikd
ə
– Nisbi Xeyir var, Mütl
ə
q Xeyir yoxdur; – bu s
ə
b
ə
bd
ə
n
d
ə
Xeyir yoxdur, –
Şə
r var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi Ədalə
t var, Mütl
əq Ədalə
t yoxdur; – bu s
ə
b
ə
bd
ə
n
d
ə
Ə
dal
ə
t yoxdur, –
Ə
dal
ə
tsizlik var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi H
ə
qiq
ə
t var, Mütl
ə
q H
ə
qiq
ə
t yoxdur; – bu
s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
H
ə
qiq
ə
t yoxdur, – Yalan var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi İnam
var, Mütl
əq İnam yoxdur;
– bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
İnam yoxdur,
–
İnamsızlıq var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi İdrak
var, Mütl
əq İdrak yoxdur;
– bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
İdrak yoxdur,
–
İdraksızlıq var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi M
ə
n
ə
viyyat var, Mütl
ə
q M
ə
n
ə
viyyat yoxdur; – bu
s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
M
ə
n
ə
viyyat yoxdur, – M
ə
n
ə
viy
yatsızlıq var.
Gerç
ə
klikd
ə
Nisbi İradə
var, Mütl
əq İradə
yoxdur; – bu s
ə
b
ə
bd
ə
n d
ə
İradə
yoxdur, –
İra
d
ə
sizlik var.
Gerç
ə
klikd
ə
– Zaman H
ə
ddind
ə
Varlıq var,
–
ə
slind
ə
bu, Yoxluqdur;
M
ə
kan H
ə
ddind
ə
Varlıq var,
–
ə
slind
ə
bu, Yoxluqdur;
Mühit H
ə
ddind
ə
Varlıq var,
–
ə
slind
ə
bu, Yoxluqdur;
Şə
rait H
ə
ddind
ə
Varlıq var,
–
ə
slind
ə
bu, Yoxluqdur;
Varlığın Yoxluğa düşmə
si – F
ə
lak
ə
tdir: bu F
ə
lak
ə
td
ən çıxmaq
üçün Mahiyy
ə
tin t
ə
r
ə
find
ə
Gerç
ə
kliy
ə
qarşı durmaq gə
r
ə
k.
Dostları ilə paylaş: |