Щяр бир алим гиймятлидир. Анъаг нязяриййяни тяърцбя иля бир
Yüklə 30,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
69
ELM DÜNYASI / Elmi‐kütləvi jurnal / 1 (05) 2014 opera janrı artıq italyan operası ilə rəqabət aparırdı. Quno, Meyerber, Bize kimi fransız bəstə ‐ kar larının, daha sonralar isə Qlinka, Çaykovski, Musorqski, Rimski‐Korsakov, Borodin kimi rus bəstəkarlarının adları bütün dünyada Ros ‐ sini, Verdi kimi məşhur italyan opera bəstə ‐ karlarının adları ilə yanaşı çəkilirdi. Operanın əsrlər boyu inkişafı ərzində müx ‐ təlif üslublar, cərəyanlar, opera formaları mey‐ dana gəlib, mövcud olduğu yüz illər boyu opera öz ətrafına nə qədər tamaşaçı toplayıb. Bu yüzilliklər ərzində operanın palitrası müx ‐ təlif rəngarəng, çalarlarla zənginləşib: hər biri öz keyfiyyətləri, üslub janrları, üslub xüsusiy ‐ yətləri ilə fərqlənən italyan teatrları; öz opera janrını yaradan fransız yarmarka teatrı; Alma ‐ niyada, Veberin bütöv bir mərhələyə və Vaq ‐ nerin reformator operalarına təkan verən ciddi «Freyşüts» zinqşpili... Həyatın siyasi və sosial quruluşundan asılı olaraq hər bir tarixi mərhələ incəsənət sahə ‐ sinə öz dövrünün opera sənətində əks olunan müəyyən dəyişikliklər gətirirdi. Təsadüfi deyil ki, operanı demokratik janr hesab edir və bu janrı geniş kütləyə yönəldiyi və eyni zamanda ictimai həyatın barometri olduğu üçün «qa ‐ baq cıl ideyalar carçısı» adlandırırdılar. Bir çox ölkələrdə öz dövrünün qabaqcıl ideyalarını opera janrında təsdiq etmək, ope ‐ ranın məzmunu, demokratikliyi və onun xalq yaradıcılığı ilə əlaqələrini dərinləşdirmək uğrunda onilliklərlə mübarizə aparılırdı. Opera janrının görkəmli ustadları müxtəlif dövrlərdə bu janra onun məzmununu dərin ‐ ləşdirən, musiqi dilini zənginləşdirən dəyişik ‐ liklər gətirirdilər. Opera sənətinin inkişaf tarixi operanı geniş kütlələrə yönəldərək bu janrı ideya və məz ‐ munla zənginləşdirmək, musiqi ifadə sində bütövlüyə nail olmaq və ədəbi‐bədii sahədə ən yaxşı əsərlərdən geridə qalmamaq məqsədilə həyata keçirilən bir sıra mühüm reformaların şahididir. Bu baxımdan K.V.Qlyuk, V.A.Mot‐ sart, R.Vaqner, A.Dar qomıjski, M.Musorqski və başqalarının reformalarını yada salmaq kifayətdir. Mövcud olduğu yüzilliklər boyu Avro ‐ panın «seria» və «buff» kimi italyan operaları, R.Leonkavallo, C.Puççini P.Maskanyinin verist operaları, fransız «komik» operaları, alman zinqşpili, sonralar isə lirik‐psixoloji rus ope ‐ raları, musiqili dramları, reçitativli opera larla tanış oldu. XX əsrdə opera bir çox dəyişikliklərə məruz qaldı; bu bütün dünyada və xüsusilə də
Yüklə 30,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|