Hamshira diagnozi: og’riqlar, nordon kekirish, ko’ngil aynashi, darmonsizlik,
adinamiya, bosh og’riqi, vegetoasteniya.
Qo’shimcha tekshiruv usullari: duodenofibroskopiyada yalliqlanish, atrofiya,
eroziya va shilliq osti gemorragiyalarni ko’rsatadi.
Rentgenologik tekshiruvda shilliq parda relefi va ichak konto’rining o’zgarishi,
evakuator-motor funksiyalarining bo’zilish simptomlari ko’rinadi.
Kasallikning kechishiga ko’ra-remissiya va zurayish fazasiga ajratiladi.
Asoratlari - yarali va eroziyali formalarida qon ketishi.
Emlew ozgeshelikleri: xuruj qilganda parxez № 1 tayinlanadi; sedativ preparatlar
(natriy yoki kaliy bromid, valeriana, seduksen, trioksazin), spazmolitiklar (atrofin
sulfat, beladonna, platifillin gidrotartrat, spazmolitin, metasin, no-shpa), antasidlar
(vikamin, natriy gidrokarbonat, kalsiy karbonat, almagel, fosfalyugel, Burje
aralashmasi), 12-barmoqli ichak shilliq pardasi qarshiligini kuchaytiruvchi
(nerobal, retabolil, metilurasil, DOKSA, likviriton, vitaminlar).
Surunkali ingichka ichak yallig`lanish sindiromi - surunkali enterit
Etiologiya: surunkali enterit xilma-xildir: ular 1) alimentar bo’zilishlar; pala-
partish ovqatlanish, alkogolizm 2) qurqoshin, simob, fosfor, mishyak birikmalari
bilan surunkali zaharlanish, 3)dorilardan zararlanish; 4) oziq-ovqat allergiyasi; 5)
parazitar zararlanish; 6) radiasiyadan zararlanish; 7) tuqma enzimopatiyalar
zararlanishi.
Klinik ko’rinishi: u har xil ko’rinishdagi simptomlar bilan harakterlanadi.
Og’riqlar doim bulmay, simillab yoki spastik harakterda, kindik atrofida tuxtaydi,
aynan qorin barmoq bilan tekshirilganda unda og’riq seziladi (birmuncha chapda,
kindik tepasida Porges simptomi),qatqorinning ingichka ichagida og’riq
(Shternberg simptomi). Tananing silkinishi, harakat qilishidagi og’riq perivisserit
simptomlari bo’lishi mumkin.
Surunkali enterit asosan ko’p hollarda; 1) enteral dispepsiya sindromi; 2) enteral
koprologik sindrom; 3) surilish yetishmovchiligi sindromi, Bu poligipovitaminoz,
anemiya, shuningdek, har xil Ishki organlarda distrofik o’zgarishlar oqibatida sodir
bo’ladi.
1. Enteral dispepsiya sindromi dispepsik shikoyatlar: ichaklarda og’irlik xis
qilish, qorin shishishi va dam bo’lishi, qorin quldirashi, , Bu ichakda ovqat xazm
qilish va surilish qorindan ovoz chiqishi paytida, ichak ichidagi axlat chiqib ketishi
sekinlashuvi oqibatida sodir bo’ladi. Enteritning og’ir holatida ovqatdan so’ng
demping sindromini eslatuvchi holat paydo bo’ladi.
2. Enteral koprologik sindrom: tez-tez (sutkada 15-20 martagacha) butqasimon,
xazm bo’lmagan ovqat qoldiqlari bor, lekin shilimshiqlar ko’rinmaydi, ko’pincha
qulansa, xidli, ko’pikli ko’rinishda ich keladi. Unga polifekaliya harakterlidir:
axlatning umumiy miqdori sutkada 1,5-2,0 kg. gacha yetishi mumkin.
3. Surilish yetishmovchiligi sindromi bemorning ozib ketishi (og’ir hollarda
kaxeksiyagacha) ko’zatiladi, umumiy holsizlik, darmonsizlik, ishlash
qobiliyatining pasayishi aks etadi.
Laboratoriya tekshiruvlaridan gipoproteinemiya, gipoholesterinemiya, anemiya:
temir tanqisligi (temir surilishining bo’zilishi oqibatida) yoki V-12 ning
yetishmasligi anemiyasi; qonda rang kursatkichi normal bulgan aralash anemiya
ko’rinishda aniqlanadi.
Kam hollarda gipovitaminoz holati: terining quruqligi, angulyar stomatit, soch
tukilishi, tirnoqlarning sinuvchanligi, polinevrit, "shapkurlik" ko’zatiladi.
Enteritning og’ir ko’rinishida yurak muskullari, jigar, buyrak va boshqa a'zolarda
distrofik o’zgarishlar ko’zatiladi.
Hamshira diagnozi: ich ketish, ko’p ich ketish, ko’ngil aynashi, qorin soxasida
og’riqlar, meteorizm, terining quruqligi, tirnoqlarning sinuvchanligi, soch tukilishi
va x.k.
Qo’shimcha tekshiruv usullari: laborator (qon, axlat), instrumental-rentgenologik:
bariyli suyuqlikning ingichka ichakdan tez utib ketishi, ba'zida shilliq pardaning
shishib yuqonlashgan burmalari; og’ir hollarda atrofiya jarayonlari ta'sirida
ularning silliqlanishi ko’zatiladi.
Emlew ozgeshelikleri: № 4-4a parxez stoli tavsiya qilinadi, remissiyaning
kengaygan va avj olgan bosqichida esa uta kuchli parxez qilinadi. Ovqat rasioni
oqsillar miqdoriga yetarlicha boy bo’lishi kerak (130-150 g). qiyin eriydigan mol
yoqlari ta'qiqlanadi, xuruj davrida yoqlar miqdori vaqtincha 60-70 g gacha
kamaytiriladi. Kundo’zgi rasionda uglevodlar miqdori 400-450 g gacha, lekin
klechatka miqdori ko’p bulgan maxsulotlarni chegaralash lozim. Disbakteriozni
bartaraf etish uchun eubiotiklar: kolibakterin, bifi-2 dumbakterin, bifikol, xilak-
forte tavsiya etiladi. Enterit avj olganda: intestopan, meksaform, meksaza, xazm
qildiruvchi ferment preparatlar: abomin, panzinorm, festal va x.k. tavsiya etiladi.
Yo`g`on ichakning yallig`lanish sindromi
Yo’g’on ichakning isiniw sindromi - surunkali kolit, ovqat xazm qilish
organlarining ko’p uchraydigan kasalligidir.
Etiologiyasi juda xilma-xil. Etiologiya tamoyiliga ko’ra; 1) yuqumli kolitlar, ularni
ichak infeksiyalari (salmonellalar, ba'zida sil mikobakteriyalari) chaqiradi.
2) kasallik qo’zg’atuvchi zamburug’lar koliti (kam uchraydi);
3) protozoy kolitlar, amebiaz qo’zqatuvchilari tufayli paydo bo’ladi;
4) parazitar kolitlar (gelmintoz);
5) "alimentar" kolitlar, ovqatlanish rejimini va kundalik parxez ovqatlanishni qupol
bo’zish oqibatida yo’zaga keladi;
6) "yondosh" kolitlar, ular surunkali axilik gastrit, pankreatit va x.k. bilan birga
kechadi;
7) toksik kolitlar, ekzogen intoksikasiyaning uzoq kechishidan paydo bo’ladi;
8) allergik kolit, u ovqat allergiyasidan kelib chiqadi;
9) yuqon ichak devorlarining mexanik qo’zqatilishi oqibatida (ich qotish,
koprostazlar, o’sma tufayli ovqat utishi torayishida, bushashtiruvchi xuqna
(klizma)larning ko’p qilinishida) kelib chiqqan kolitlar;
10) medikamentoz kolitlar - norasional va vrach tavsiyasisiz antibiotik dorilar
qabul qilish, disbakteriozning rivojlanishi.
Klinik ko’rinishi: tiykargi sabablardan biri bu ich ketishning o’zgarishi: ich ketishi
kuniga 2-3 martadan 10-15 martagacha yoki ich qotish. Ichakning yetarli darajada
bushamaganligi, kam miqdorda bo’tqasimon yoki suyuq shilimshiqli axlatning
ajrashi ichakning tuliq bushashiga xalaqit beradi.
Surunkali kolitning tez-tez uchraydigan simptomlari, bu qorindagi simillab og’rish
bo’lib, ko’pincha qorinning yon va pastki qismlariga tarqalmaydi, balki ovqat
iste'mol qilingandan so’ng va xojatdan oldin og’riq kuchayadi.
Proktit (tuqri ichakning yalliqlanishi) avj olganda og’riqli tenezmalar paydo bo’lib,
defekasiyadan so’ng ham og’riq saqlanib turishi mumkin. Og’riq tozalovchi klizma
paytida paydo bo’lib, issiq qilinganda (grelka, kompress), holino va spazmalitiklar
qabul qilinganda tuxtaydi. Bemorlarning umumiy holati unchalik
yomonlashmaydi, lekin holsizlik, umumiy darmonsizlik, ishlash qobiliyatining
pasayishi, astenonevrotik sindrom (serjaxllik, yiqloqilik, yomon uyqu va x.k.)
bo’lishi mumkin.
Og’ir kolitning uzoq davom etishi bemorning ozishiga sabab bo’ladi. Palpasiya
qilinganda, yuqon ichak proeksichsida og’riq, taranglik, tortishgan joylar
aniqlanadi. Koprologik tekshiruvlarda: ko’p miqdordagi shilliq, leykositlar, ba'zida
eritrositlar chiqadi.
Kolonoskopiya juda katta ma'lumot beradi, Bu esa yuqon ichakning shilliq
pardasini va uning harakterini, morfologik o’zgarish darajasini, eroziya va
yaralarni aniqlashga yordam beradi,qon taxlil qilinganda: urtacha leykositoz,
EChTning tezlashishi.
Emlew ozgeshelikleri: kasallik xuruji davrida tez-tez va oz-ozdan Bo’lib
ovqatlanish (sutkasiga 4-6 marta), parxez (mexanik ayovchi), yetarli darajada
oqsilga boy (100-120 g), oson xazm bo’ladigan o’simlik yog’lari (100-120 g) va
uglevodlar (400 g atrofida).
Dori-darmonli muolaja: a) antibiotiklar-tetrasiklin guruxi: levomisetin; b) sulgin,
ftalazol terapevtik dozada; v) enteroseptol; g) bifikol; d) aloe ekstrakti, pelloidin;
ye) autogemoterapiya; j) vitaminoterapiya.
Ich surganda: Burishtiruvchi va urab oluvchi: tanalbin, tansal, vismut nitrat asosi,
oq gil (tuproq), damlamalar - ilon utning ildizi, krovoxlebka qaynatmasi (1 kunda 1
osh qoshiqda 3-6 marta), na'matak damlamasi yoki qaynatmasi, cheremuxa
(shumurt-oq, xushBuy gulli daraxt yoki Buta), chernika, olxa quddasi, zveroboy uti
(qizilpoycha) va b.
Meteorizmda: a) aktivlangan kumir (0,5 g, kuniga 3-4 marta); b) yalpiz damlamasi
(5,0-200,0 gr. 1 osh qoshiqda kuniga bir necha marta); v) moychechak (romashka)
guli (10,0-200,0 g 1-2 osh qoshiqda kuniga bir necha marta).
Ich ketganda: a) ovqat rasioniga biriktiruvchi to’qimalarga boy maxsulotlar (poliz
ekinlari, mevalar, asosan artilgan yoki qaynatilgan holda) kiritiladi; b) LFK, qorin
massaji; v) spazmolitiklar; g) Bushashtiruvchi vositalar (purgen, it shumurt
preparati, vazelin yoqi); d) fizioterapevtik muolajalar (ichakni tozalash, balchiqli
applikasiya, diatermiya); ye) sanator-kurort davo.
Oshqozon osti bezlarining surunkali yalliqlanish sindromi –
surunkali pankreatit.
Etiologiya: 1) O’tkir uzoq cho’zilgan pankreatit; 2) ovqatlanish tartibining
bo’zilishi, yoqli, achchiq, hamirli taomlarni ko’p ist'emol qilish; 3) surunkali
alkogolizm, ayniqsa ovqatda oqsil va vitaminlarning doimiy yetishmasligi; 4)
semirish; 5) surunkali holesistit, ut pufagi toshi kasalligi; 7) surunkali qon
aylanishining bo’zilishi; 8) oshqozon osti bezi tomirlarining aterosklerozi; 9)
yuqumli kasalliklar (ich terlama, qorin tifi, virusli gepatit); 10) ba'zi gelmintozlar;
11) qurg’oshin, simob, fosfor, margimushlardan surunkali zaharlanish; 12) allergik
holatlar.
Klinik ko’rinishi: surunkali pankreatit xilma-xil Bo’lib, ko’p hollarda quyidagi
belgilar bilan kechadi:
1) epigastral soxada (yoki) chap qovurqa osti soxasida og’riq;
2) har xil dispepsik ko’rinishlar (ko’ngil aynash, qayt qilganda ham axvol
yengillashmasligi, ich ketish bilan almashib turuvchi qabziyat, meteorizm va x.k.);
3) pankreatogen deb nomlangan ich ketishi;
4) ozish (tana og’irligining kamayishi);
5) qandli diabetning qushilishi.
Dispepsik simptomlar: ishtaxa yuqolishi, ko’ngil aynash, qusish, yoqli ovqatni
ko’ngil tusamasligi, gipersalivasiya, kekirish, kuchli ochlik, tashnalik, oshqozonda
quldurash, meteorizm, ich ketish. Oshqozon osti bezlarida tashqi sekresiya
funksiyasining bo’zilishi xisobiga ozish simptomlari sodir bo’ladi. Axlat yoqli, u
tekshirilganda: steatoreya, kreatoreya, amiloreya; xuruj vaqtida tana harorati
subfebril.
Hamshira diagnozi: og’riq, ko’ngil aynash, qusish, kekirish, meteorizm va x.k.
Laboratoriya tekshiruv usullari: leykositoz, EChTning ortishi, qon va siydikda
diastazaning ko’p miqdordaligi, giperglikemiya, glikozuriya.
Surunkali pankreatit formalari:
1) qaytalanib turuvchi;
2) og’riqli;
3) soxta usmali (sariq kasal);
4) sklerotik;
5) yashirin.
Jigar va o’t yo’llari kasalliklari sindromi
Sariqlik simptomlari jigar kasalliklari patologiyasida tiykargi o’rinlardan birini
egallaydi. U teri va shilliq pardaning sariq rangga kirishi va qonda safroning
bilirubin pigmentlari va modda almashinuvining ortiqcha tuplanishi bilan namoyon
bo’ladi. Sariqlik odatda, ko’zning oq pardasi, tilning pastki tomoni, tanglayning
sariq tusga kirishidan aniqlanadi. Keyin yo’z terisi, oqiz va burun atrofi, qul va
oyoq kaftlari va nixoyat, terining butunlay hamma qismi sarqayadi. Shuni aytib
utish kerakki, bilirubin har xil to’qimalarni notekis bo’yaydi. Sariqlik terining
olovrang-sariq rangda bo’lishi terida bilirubin tuplanib qolganidan darak berib, bu
holat kasallikning boshlanish davriga xosdir. Uzoq davom etgan sariqlikda terining
rangi yashil-sariq rangda bo’lib. Bu bilirubinning oksidlanishi natijasida -
biliverdin moddasining tuplanib qolganidan darak beradi. Agar sariqlik juda uzoq
davom etsa, unda teri qoramtir-oltinrangga kiradi.
Sariqlikning tiykargi sabablaridan biri, bu-pigmentlar almashinuvining bo’zilishidir.
Sariqlik jigar usti (gemolitik), jigarda va jigar osti (mexanik) turlari bo’lishi
mumkin.Jigar usti sariqligi: qonda ozod bilirubinning ko’p miqdordaligi-tuqri
bo’lmagan Van-Den-Berg reaksiyasi; duodenal tarkib bir tekis buyalgan; axlat
gipoholik, siydikda urobilinogen.
Jigar sariqligi: qonda boqlangan bilirubin miqdorining ko’pligi- tuqri bo’lmagan,
sekinlashgan van-den-Berg reaksiyasi; duodenal tarkib sust buyalgan; siydikda
bilirubin va urobilinogen.
Jigar osti sariqligi (holemiya sindromi): qonda ko’p miqdordagi boqlangan
bilirubin-tuqri bulgan shiddatli van-den-Berg reaksiyasi; axlat aholitik, siydikda
bilirubin.
Emlew ozgeshelikleri: tiykargi kasallikni emlew.
Portal gipertoniya sindromi: ko’pincha qizilo’ngach venalari varikoz kengayishi
vena gipertoniyasi bilan birga kechadi. Portal gipertoniyaning zurayishida etiologik
faktorlar-portal sirroz, virusli gepatit, portal fibrozli surunkali gepatit, biliar sirroz,
karsinoma metastazalari, polikistoz, portal yoki taloq venasi trombozi, surunkali
yurak zararlanishi va x.k. sababchi bo’ladi.
Klinik ko’rinishi: yuqori portokaval anastomoz ko’p uchraydigan simptomlardan
qonli qusish yoki qizilo’ngachdan qon ketishi xisoblanadi.
Jigar sirrozida doim jigar xujayralari zararlanishi va portal gipertenziya oqibatida
assit rivojlanadi, Bu kapillyar utkazuvchanligi oshishi, qorin bushliqida assitik
suyuqlik tuplanishiga sabab bo’ladi. Bunda qorin dam bo’lishi (meteorizm),
shishish alomati, qabziyat ko’zatiladi. Buning oqibatida anastomozning urta port-
koval turi rivojlanib, "medo’za boshi" simptomi-qorinning old devori terisi
ostidagi venalarida ko’zatiladi. qorin Bushliqidagi suyuqlik 50-60 l gacha yetishi
mumkin.
Hamshira diagnozi: qon ketishi, assit, meteorizm.
Qo’shimcha tekshiruv usullari: kindik venasini Buj yordamida tekshirish; ajralib
turuvchi rangli moddalarni yuborish orqali teri osti va jigar osti portografiyasi.
Emlew ozgeshelikleri: palliativ jarroxlik aralashuvi va simptomatik emlew,
shuningdek, tiykargi kasallikni emlew.Og’riqli sindrom: jigar va ut xaydovchi
yullar kasalliklarida bir qancha og’riqli nuqta va zona ajratiladi: chap va o’ng
tomonlarni ham tekshirish zarur.
1) pufakli nuqta (Ker simptomi) qovurqa aylanasi va qorin mushaklarining tuqri
kesishish nuqtasi tashqi chegarasining;
2) Merfi simptomi-ut pufagi ustiga barmoq quyilib, nafas olish suraladi, nafas
chiqarayotganda barmoq qovurqa ostiga botiriladi va nafas olayotganda og’riq
seziladi;
3) Vasilenko simptomi - bemordan qorinni shishirish suraladi, qovurqaostiga urib
quyiladi-holesistitda og’riq seziladi.
4) epigastral nuqta;
5) holedoxo-pankreatit xudud (zona)-kindik chiziqi va qorinning oq chiziqi orasida
xosil bulgan burchak bissektrisasi buylab 3-4 sm;
6) Frenikus simptomi - harakatlanuvchi mushaklarning pastki qismini barmoq
bilan paypaslaganda, holesistitda o’ng tomonda og’riq seziladi;
7) kurak suyagi xududi - holesistitda o’ng kurakning pastki qismida og’riq seziladi;
8) Ortner simptomi – qo’l kafti qirrasi bilan qovurqa osti urib kuriladi. Og’riqli
sindrom dispeptik simptomlar bilan bo’lishi mumkin: ko’ngil aynash, qusish, safro,
meteorizm.
Hamshira diagnozi: og’riq, ko’ngil aynash, qusish, meteorizm.
Qo’shimcha tekshiruv usullari: rentgenologik usul, O’ZI, duodenal zond yuttirish,
qonni tekshirish.
Jigar parenximasining surunkali isiniw sindromi.
Parenxima-biriktiruvchi to’qimali stroma va kapsula bilan chegaralangan Ishki
organlarning ishlab turgan o’ziga xos tiykargi elementlari (mas., jigar, buyrak, okpe
epiteliyasi va b.)
Etiologiya: surunkali gepatitning tiykargi sabablaridan bulgan o’tkir virusli
gepatitning avj olishiga toksik, toksik-allergik omil, alkogol, oshqozon-ichak
trakti, ut pufagi kasalliklari sabab bo’ladi. Surunkali gepatitning rivojlanishida
yuqumli leptospiroz, Q-lixoradka, yuqumli mononukleoz, bezgak kasalliklari ham
sabab bo’lishi xaqida ma'lumotlar bor.
Surunkali gepatitning klassifikasiyasi: 1) virusli; 2) toksik ; 3) toksik-allergik; 4)
alkogolli; 5) nospesifik reaktiv; 6) ikkilamchi surunkali biliar gepatitining jigar
tashqarisidagi holestozi.
Klinik faktorlar buyicha; 1) surunkali aktiv gepatit; 2) lyupoid (aktivlashgan
tajovo’zli-autoimmun); 3) sust kechuvchi (bezarar yoki persistik); 4) surunkali
holestatik gepatit. qaytalanuvchi (agressi urtacha aktivlik bilan) surunkali gepatit:
kam hollarda gepatitning o’tkir formasidan jigar sirrozining erta rivojlangan
qaytalanib turuvchi formasiga utishi ko’zatiladi.
Surunkali gepatitning bu formasi kasallikning qaytalanishi -residiv va vaqtincha
zaiflashuvi-remissiya bosqichlari bilan kechadi. qaytalanish darajasi har xil,
ko’pincha 1-2 yil davomida kasallanish 10 martagacha yo’z beradi. Residiv
simptomlari, odatda, tana haroratining kutarilishi bilan boshlanadi. Klinik
simptomlari esa, odatda, o’tkir formani qaytaradi: talvasaga tushish, umumiy
holatning yomonlashishi, ko’p hollarda ishtaxaning yuqolishi, sariq kasalining
yangidan paydo bo’lishi, jigarning kattalashishi va funksional kursatgichlarning
yomonlashishi ko’zatiladi. Kasallikning tez-tez qaytalanishi jigarparenximasining
sezilarli darajada o’zgarishiga olib keladi, u kattalashadi, qalinlashadi, chetlari
o’tkirlashib, taloq kattalashadi, bemor tana og’irligini yuqotadi, jigarning
funksional kursatgichlari keskin o’zgaradi va bemorda jigar sirrozining klinik va
morfologik ko’rinishi paydo bo’ladi.
Surunkali tajovo’zli gepatit oqibatida boshqa organlarning zararlanishi ko’p
uchraydi.Bir vaqtning o’zida jigar va ut xaydovchi yullari zararlanishi (ut yullari
diskineziyasi) ham mumkin. Bu gepatit oshqozon osti bezlari faoliyatining
bo’zilishi- kukrak qafasini urab oluvchi og’riq, qon plazmaida amilazaning
ko’payishi, steatoreya, kreatoreya, amiloreya va ba'zida qon plazmaida tripsin
aktivligining o’zgarishi bilan birga kechadi. Buyrakning zararlanishi 7-45 % ni
tashkil qiladi. Ba'zi bemorlarda siydik tarkibi o’zgarishi ko’zatiladi: oqsillar kam
miqdorda, gematuriya va tuberkwlezndruriya (siydikning yetarlicha quyuq bo’lishiga
qaramay). Buyrakning filtrasion va reabsorbsion funksiyalarining endogen
kreatinin buyicha bir tekis pasayishi ko’zatiladi.
Lyupoid gepatit. Ko’pchilik tadqiqotchilar fikriga kura, Bu kasallikda autoimmun
jarayonlari tufayli jigar xujayralari zararlanadi, Bunda zararlovchi agentlar har xil
turdagi virusli gepatitlar bo’lishi mumkin. Lyupoid gepatit quyidagi alomatlar
bilan harakterlanadi. 1)gammaglobulinemiya; 2) qonda antitelalar mavjudligi, LE-
faktor bilan birga; 3) jigarning limfoid infiltrasiyasi;4) kortikosteroidlar bilan
emlew yaxshi samara beradi; 5) gepatitning boshqa autoimmun kasalliklar bilan
kechishi.
Klinik ko’rinishi: kasallik ko’pincha yosh ayollarda ko’zatiladi (21 yoshgacha-60
%, 40 yoshgacha-6 %).
Kasallikning boshlanishi o’tkir bo’lib, u yuqumli gepatitni eslatadi yoki
simptomlari yetarlicha bo’lmaydi. Bu kasallikning yaqqol ko’rinishi yoki avj olishi
xomiladorlik yoki tuqish davrida, shuningdek, jarroxlik operasiyasidan keyin,
dorilarni qaBul qila olmaslikda va x.kda ko’zatiladi. Bemorlar tekshirilganda, ular
odatda yaxshi jismoniy rivojlangan bo’lib ko’rinadilar.
1) uning doimiy simptomlaridan sariq kasalligi, ba'zida u vaqti-vaqti bilan
seziluvchi va kuchayib boruvchi harakterga ega Bo’ladi, m-n, xayz kurish davrida;
2) hamma bemorlarda tana haroratining davriy kutarilib turadi;
3) doim yuldo’zsimon tomirlar ko’rinadi, ba'zida daqal xusnBo’zarlar, har xil teri
toshmalari, erkaklarda-ginekomastiya;
4) jigar va taloq kattalashgan;
5) portal gipertoniya simptomlari- "medo’za boshi", bavosil (gemorroy), assit va
qon ketishi kasallikning og’ir bosqichida aniqlanadi.
Hamshira diagnozi: sariq kasalligi, gipertermiya, gepato- va splenomegaliya,
yuldo’zsimon tomirlar, assit, meteorizm va b.
Qo’shimcha tekshiruv usullari: periferik qonda LE-xujayralari aniqlanadi,
giperbilirubinemiya (tuqri reaksiyada), transaminazalar aktivligining kuchayishi,
albuminlarning bir tekis pasayishi va gamma-gloBulinlarning keskin kutarilishi,
chukma reaksiyalarning musbatligi.
Surunkali aktiv gepatitni emlew prinsiplari: 1) rejim: jismoniy va ruxiy tinch
holat. Kasallikning boshlanish davri bo’lsa, jismoniy va ruxiy toliqadigan ish
qilmaslik. Kun urtasida qisqa muddatli dam olish. Kasallik xuruj qilsa, yotib
davolanish. Bu vaqtda jarroxlik operasiyalari va emlashlarga faqat vrach nazorati
ostida ruxsat beriladi.
2) parxez stoli № 5 Pevzner buyicha: yoqli go’sht va baliq, achchiq gazaklar,
qovurilgan taomlar, to’zlangan va dudlangan maxsulotlar yeyish mumkin emas.
Ovqatlanish kuniga 4-5 maxal bo’lishi kerak;
3) medikamentoz, ya'ni dorilar bilan emlew: 1 gurux-jigar xujayralari
almashinuvini yaxshilovchi dorilar; 2 gurux-shamollashga qarshi va
immunodepressiv ta'sir ko’rsatuvchi preparatlar;
4) jigar xujayralarining almashiuvini yaxshilovchi preparatlar
(gepatoprotektorlar):- vitaminlar: V-1 (tiamin) 0,01-0,02 ml kuniga 3 marta; teri
ostiga-tiamin xloridning 5% li eritmasi 1 ml.dan yoki tiamin bromidning 6 %
eritmasi 1ml. Emlew kursi: 20-30 in'eksiya - vitamin V-6 (piridoksin) 0,025
g/sutkada, teri ostiga 1 ml.dan 50 %li, 20-30 ta in'eksiya; - vitamin 12 va folat
kislota (5 mg dan kuniga 3 maxal): teri ostiga sianobolamin 100 mkg (0,01 % li
eritma 1 ml dan), 20-50 ta in'eksiya;- vitamin S-300-500 mg yoki teri ostiga 5 %li
eritma 1 ml dan, 20-30 dona;- kokarboksilaza (tiamin-pirofosfat) 50-150
mg/sutkada kurs 15-30 dona;-lipoevaya kislotasi (lipamid) rer os ovqatdan so’ng
1-2 ta tabletkadan 3-4 maxal, 0,025 g li 30-60 kun ichiladi. qayta davolanish kursi
1 yilda 2-3 marta; vena tomiriga 4-10 mg/sutkada, Bu faqat jigar xujayralarining
keskin yetishmovchiligida qo’llaniladi;- essensiale ampula 5 ml dan venaga
yuboriladi. 10 ml li ampulasi venaga tomchilatib glyukoza eritmasi yoki
bemorning qoni bilan birga yuboriladi. Kuniga 3-6 kapsuladan: 30-45 kun.
-aminokislotalar va gidrolizat oqsillar: glyutamin kislotasi 0,25 g dan kuniga 1-1,5
g; gidrolizin (L-103), gidrolizat kozein, aminopeptid, aminokrovin venaga
tomchilatib 250-300-450-500 ml dan
Dostları ilə paylaş: |