Önerme XXIV ve önerme sonucu. — Bu önerme sonucu bir derece
ye kadar Court Traité bölüm I, fasıl IV’teki Tanrının Providence’ına karşı
lıktır. Spinoza bir şeyin süresinin ya da varlığının sürekliliğinin nedeni
zorunlu olarak Tanrı olduğunu söylediği zaman bu şeyin kendisinde hiçbir
sürüp gitme kuvveti olmadığını söylemek istemiyor; tersine, onun özü,
bölüm 3, önerme 7’de görüldüğü gibi, kendi varlığında devam etmek
(perséverer ) için bir çaba olduğunu söylemek istiyor. Fakat: 1. Bir şeyin
özü, herhangi bir tarzda duygulanmış olması bakımından, asıl Tanrıdır;
2. Sonlu bir şeyin özü, ancak göreli ya da bağlı bir varlığı gerektirir; çünkü
bütün sonlu şeyler birbirlerine bağlıdırlar. Buradan şu sonuç çıkar ki, o
hiç değilse, sınırlı bir anlamda “sürede”dir, bir başlangıcı ve bir sonu vardır.
Etika’nın bölüm II, önerme 10’unun önerme sonucunun scolie’sinde,
Spinoza St. Thomas gibi (Summa Theologicum, I. 104) oluşa dair nedenle
(causa secundum fieri) varlığa göre nedeni (causa secundum esse) ayırıyor;
Tanrı, varoluşun etker nedeni olması bakımından oluşa göre nedendir;
her şeyin özünün nedeni olması bakımından varlığa göre nedendir.
