Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken
B
u büyük eseri birkaç satırda özetleme iddiasından uzağız. Bu
nunla birlikte, belirli noktalarını işaret için göstermemiz ge
rekir ki, Spinoza’nın açıklamasında tuttuğu sıraya rağmen, hakiki
başlangıç noktası Descartes’tan ya da başka bir yazardan çıkarılmış
bir cevher teorisi veya fikri değildir. (...) O kendi duygulanışları
nın şuuruna sahiptir; nitekim, bir Bedeni olduğunu ve Beden haya
tının hangi şartlarda sürüp gittiğini gözlem ile bilir. Fakat bu bir
çeşit bilgi ise de, son derece eksik ve kederli bir bilgidir, kederlidir,
çünkü eksiktir; şuur edinmek, gerçi insan için ıstırap çekmek de
ğilse de, hiç değilse edilgin olmak, zor altında bulunmak, güdül
mek, çoğu kere yük altında kalmaktır. Filozofun elinde, kurtulmak
için nasıl bir araç vardır? Onun işi, hayatını bir araya getiren araz
lardan, asıl kendi varlığını meydana getirmektir. (...) Ancak bu
amaca ulaşmak için evrenle bağlılığına göre savunduğu bir bilgi
ona mutlaka gerekecektir; buradan, önce bu evreni cevherindeki
birlik ve tavırlarındaki çokluk içinde kavramak zorunluluğu çıkar.
Etika,
bir kelime ile, bizi şuurdan kendi kendimizin bilgisine, Tanrı
bilgisini de kuşatan bilgiye yükseltir, bunun için sentetik bir açık
lamada önce Tanrıdan söz etmelidir.
Hilmi Ziya Ülken
Hilmi Ziya Ülken
(1901-1974)
Felsefeci ve toplumbilimci. İstanbul Sultanisi’nde ve Mekteb-i Mülkiye’de öğrenim gördü. Bir süre Milli
Eğitim Bakanlığı’nda çalıştıktan sonra uzmanlık öğrenimi için Almanya’ya gönderildi. Osmanlı-Türk
düşüncesi ve İslam felsefesi üzerine çalıştı. Özellikle Türk düşünce tarihi alanında önemli yapıtlar veren
Ülken’in başlıca eserleri arasında
Tarihi Maddeciliğe Reddiye (1951),
Türk Mistisizmini Tedkike Giriş (1935),
İslam Düşüncesi
(1946),
Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi (1966) ve
İlim Felsefesi (1969) sayılabilir.
Etika
Benedictus (Baruch) Spinoza
(1632-1677)
Bir tüccar ailesinin oğlu olarak doğdu. Eğitimine bir Yahudi
erkek okulunda başladı.
Yunanca ve Latince öğrendi, ayrıca
Yeni Skolastisizm ve Descartes üzerine çalıştı. Mercek yapımında
ustalaşan Spinoza geçimini bu yolla sağladı ve Rijnsburg adında
küçük bir köye yerleşerek burada ders verdi. Descartes’in yapıtı
Principia Philosophiae’nin
geometrik bir yorumu olan eserinin büyük
bir bölümünü ve Etika’yı burada yazdı. Descartes’tan büyük ölçüde
etkilenen yaklaşımı Ortaçağ felsefesi ve Yahudi felsefesinden de
izler taşır. 1663 yılında Lahey’e
yerleşen Spinoza, bunu izleyen
birkaç yıl boyunca
Tractatus Theologico-Politicus
başlıklı
eseri
üzerinde çalıştı. Daha çok siyasi sorunlarla ilgilendiği dönemde
yazmaya başladığı
Tractatus Politicus’u
bitirme fırsatını bulamadı.
Kıta usçuluğunun en önemli temsilcisi sayılan Spinoza’nın salt
idealistlerden Marksistlere dek birçok farklı okul ve akım
üzerinde büyük bir etkisi olmuştur.
D
yasa - siyasa
1) HUKUK ÖZGÜRLÜK VE AHLAK, H. L. A. Hart, Şubat 2000
2) DEVLET KURAMI, Der.: Cemal Bâli Akal, Temmuz 2000
3) SİYASİ İLAHİYAT,
Cari Schmitt, Temmuz 2002
4) NE HUKUK NE DE AHLAK, Turgut Tarhanlı, Ocak 2003
5) İNSANSIZ YÖNETİM, Turgut Tarhanlı, Ocak 2003
6) REFAH DEVLETİNİN KRİZİ, Pierre Rosanvallon, Şubat 2004
7) ETİKA, Benedictus (Baruch) Spinoza, Aralık 2005
8) PARLAMENTER DEMOKRASİNİN KRİZİ, Cari Schmitt, Nisan 2006
9) LİBERALLER VE CEMAATÇİLER, Der.: A. Berten, P. da Silveira, H. Pourtois, Eylül 2006
10) POLİTİK İNCELEME, Benedictus (Baruch) Spinoza, Ocak 2007
11) TUTUNAMAYANLAR
VE HUKUK, Şebnem Gökçeoglu Balcı, Mart 2007
12) HAKLARI CİDDİYE ALMAK, Ronald Dworkin, Haziran 2007
13) HOMO JURIDUCUS, Alain Supiot, Mart 2008
14) TEOLOJİK-POLİTİK İNCELEME, Benedictus (Baruch) Spinoza, Eylül 2008
15) SPİNOZA. DÜNYA SEVGİSİ, Diego Tatiân, Temmuz 2008
Spinoza, Benedictus (Baruch)
Etika
ISBN 978-975-298-147-8 / Türkçesi; Hilmi Ziya Ülken / Dost Kitabevi Yayınları
Haziran 2011, Ankara, 342
sayfa
Felsefe-Etik-Notlor