Türkçesi: Hilmi Ziya Ülken

 
Mars, 1908. 
Fakat 
pietas
 
kelimesi hakkında onun yorumlamasını kabul etmenin -söy­
lediğim gibi- imkânsız olduğunu göstermekle kalıyorum.
Önerme  XlX’dan  XXXVII’ye  kadar. 
—  Bu  19  önermenin  içindeki­
ler için önceki scolie’ye ait a notuna bakın.
Önerme  XX,  scolie. 
-Okuyucunun  zahmetsizce  fark  edeceği  sebep­
lerle, intihar Spinoza’nın gözünde asla bir erdem fiili olamaz— bu kelime­
yi onun verdiği anlamda alıyorum; insan asla kendisi için ölümü istemez 
(yukarıdaki  5’inci  önermeye  ait  nota  bkz.)  Burada  Spinozacılıkla  Stoacı­
lık  arasında  önemli  bir  fark  vardır;  Spinozacılık,  herkes  tarafından  kendi 
varoluşunun kabul edilmesi akla uygun bir hayatın ilk şartı olan fertçi bir 
doktrindir;  şüphesiz  hayat  süresi  veya  süredeki  hayat  olgunluğumuzun 
ölçüsü değildir, çünkü bu hayat ve bu süre yalnız kendi özümüz için değerli 
olan şeye bağlı olmakla kalmaz, aynı zamanda dış nedenlere de bağlıdır;

---

NOTLAR 329
özümüz  bakımından  hayatımızın  kısalmasını  istemek,  doğrunun  yanlış 
olmasını  istemek  kadar  metafizik  bakımından  imkânsızdır:  (bölüm  II, 
önerme  44’ün  ikinci  önerme  sonucuna  ait  nota  bkz.).  Stoacılıkta  ise,  ter­
sine, fert kendi başına hiçbir şey değildir; o ancak evrensel düzene uygun­
luğuna göre bir rol oynar; intihar orada hür bir adama layık, erdemli, tam 
yerinde  bir  etki  yapabilir  (Spinozacılık  ile  münasebetleri  bakımından  ele 
alınan Stoacılık konusunda dördüncü bölümün ekine ait nota, fasıl XXXII 
ve “Zihin Reformu”na dair eserin notuna bkz. 5. cilt I, s. 536).