Önerme XXV . - Her tekil varlık kendi başına değerlidir çünkü onun
kendine has bir özü vardır; önceki önermeye bak; öyle ise o başka bir şey
için kendini korumak isteyemez; amaç fikrinin hiçbir metafizik temeli
olmadığı için, erdem ancak kendi başına varlıkla kaim olabilir, bu da asla
ilerlemeye engel olmaz; eğer bu ilerleme, “terakki” kelimesinden bir he
defe doğru atılmış bir adım değil de hür bir oluş anlaşılacak olursa!
Önerme XXVI ve XXVII. - Bu önermeleri karşılaştırınız. IV’üncü
bölümün önsözünden başka, bölüm III, önerme 9’a Court Traité ve notları
na bakınız.
Önerme XXVIII. - Meydandadır ki, bir içkinlik felsefesinde Tanrıyı
bilmek açık olarak kendini bilmektir; nitekim nefis sevgisi Tanrı sevgisi
ne karşıt olacak yerde onu kuşatır.
Önerme XXXV, önerme sonucu I ve II, scolie. - İnsanın kendi
kendisi olmak için insana ihtiyacı vardır. Olması gerektiği gibi anlaşılan
fertçilik, insan toplumuna, toplumsal ahlaka raitonnel bir temel verir ve
bu akıl için ortak hayat şartlarını kabul edebilir kılmaya yeter; hatta bu
şartlar akıl için pek az tatmin edici olduğu zaman bile!
Scolie’nin sonunda Spinoza insanın hayvana üstünlüğünü ve insani
etkileri (hareketleri) göz önüne almadaki, büyük faydayı başka bir yerde
inceleyeceğini vaat ediyor. Bildiğime göre, hiçbir yerde açıkça bu konu
ya dönmüyor.
