Kir yuvuvchi, dog’larni ketkazuvchi, kiyim tozalovchi va uy jihozlarini tozalovchi tovarlar.
Kir yuvish uchun va ularga qo’shimcha moddalarni ishlatilishida bularga sovun, sovunsaqlovchi va sintetik yuvuvchi moddalardan foydalaniladi. Qo’shimcha moddalarga yuvilgan kirni oqartirishda, sinkalashda, kraxmallashda, suvni yumshatishda foydalaniladigan kimyoviy moddalardan foydalaniladi.
Ishlatiladigan yotoq tovarlari (prostin`ya, pododyalnik, navolichki, odeyalo) ichki kiyimlar va boshqa tovarlarni kir bo’lishi ulardan foydalanish davrida ular kirlanadi. Bu tovararni kirlanishi yog’li moddalarni, kukunlarni, aminokislotalarni va boshqa organik va noorganik moddalar hisobiga bo’ladi.
Suv kirlarni tortish qobiliyatiga ega bo’lib, kir tarkibidagi iflos moddalarni ho’llash va kirni bloklarini qisman qo’llashga erishadi. Kir yuvishda suvni kir tarkibidagi yuvilishi lozim bo’lgan yog’larni yaxshiroq tortib olish uchun ularga yuqori aktiv moddalar qo’shiladi. Bu holda yuqori aktiv moddalar (PAV) qutubli tuzilishga ega bo’lgani uchun suvni gidrofil` hamda kir bloklarini molekulalari ichiga kirib, kir yuzida plenka hosil qiladi. Bu holatda kirli material bilan sovun o’zaro reaksiyaga kirishib kir tarkibidagi yog’ molekulalarini o’rab suv betiga olib chiqadi va uni ishqalaganda u suvga o’tadi.
3. Sintetik kir yuvuvchi tovarlar
Sintetik yuvuvchi moddalar (SYuM) ― bular suyuq, pastali va poroshokli bo’lib, tarkibida yuqori aktiv moddalar va organik va noorganik moddalarni qo’shimchalar qo’shilib yuqori aktiv moddalarni xususiyatlarini oshirishga mo’ljallanilgan . Sintetik yuvuvchi moddalar xo’jalik sovunlaridan o’zlarini yuqori foydaliligi bilan ajralib turadi. Ular yuqori kir yuvish xususiyatiga past haroratda ham (40-50˚S) suvni yumshoq bo’lishini talab etmagan holda, kirni chidamliligi va rangiga ta`sir etmasligi va ularni ishlab chiqarishda oziq-ovqat xom-ashyolar ishlatilmasligi ahamiyatga ega.
