Ziyoda masharipova

Senda, senda, sendadir yurak,
Ammo dilni tark etmas havas.
Botimi, ayt, qanaqa ko‘mak 
Yovlaringdan aylaydi xalos?
(Usmon Azim)
Suvsiz choMda mard Hasan 
Yakka ketib boradi;
Suvsiz choMda mard Hasan
Obro‘ ber deb keladi.
(“Ravshan” dostonidan)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Asablar,
Asablar,
Asablar...
Sababsiz sochilgan g ‘azablar.
Gunohsiz chekilgan azoblar.
K o‘z yoshlar...
Bariga sabablar 
Asablar, asablar, asablar.
(Erkin Vohidov)
Demak, ifodali о ‘qish jarayonida asar tarkibidagi bunday mantiqiy 
urg‘u olgan takroriy so‘zlarga alohida e ’tibor va ulami o ‘ziga xos into­
natsiya bilan talaffuz qilish lozim bo‘ladi.
Ritorik murojaat 
nido, xitob shaklidagi stilistik usullardan 
biri bo ‘lib, shoiming poetik nutqda tantanavorlik, ko‘tarinkilik, 
g ‘azabkorlik, kesatish ohanglarini ifodalashga xizmat qiladi.
Fikrimizning dalili sifatida Erkin Vohidovning “Ruhlar isyoni” dos­
tonidan bir parcha o ‘qib ko‘raylik.
Jangni qo‘ying,
odamlar!
Sizning asli yovingiz kim?!
Bilib qo‘ying, 
odamlar!
Ular
uzoq yurtdan kelib,
Yerga bukib shonimiz,
Bizni bizga 
dushman qilib,
So‘rmoqdadir
qonimiz.
Bosqinchining 
Qadimdanoq 
Falsafasi ayondir,
El ichida
bo ‘Isa nifoq,
Demak,
zolim omondir.
(Erkin Vohidov)
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Parallelizm . 
She’riy asarlarda parallelizm ikki yoki undan or- 
tiq hodisani yonm a-yon qo ‘yish orqali poetik mazmunni ochishda 
xizm at qiladi. Parallelizm lar, asosan, xalq she’riyatiga xos usul 
boMib, ular keyinchalik yozma adabiyotga ham o ‘tgan. Parallelizm
mazmunan hamda vazifasiga ko‘ra, to ‘rt turga ajratiladi: tem atik- 
psixologik, ritm ik-sintaktik, intonatsion va leksik-m orfologik paral­
lelizmlar.
Masalan: Intonatsion parallelizmlar - talafTuzda bir xil ohangdorlik- 
ka asoslangan usul bo‘lib, bir necha gap yoki bo ‘laklar bir xil ohangda 
o‘qiladi. Masalan:
0 ‘z oldiga, ishadi,
Yo‘lsiz cho‘lga tushadi,
Issiq kunga pishadi 
Kuyib Hasan jo ‘nadi.
(“Ravshan” dostonidan)
Mazmunan bir-biriga yaqin hodisalar va narsalar yonma-yon 
qo‘yilgan holda qiyosiy tasvirlansa, bu - tematik parallelizm deyiladi. 
Masalan:
Bu tog‘lar qanday tog‘lar,
Toshi bor, tepasi yo‘q.
Va’dasida turmagan yoming 
Dardi bor, vafosi yo‘q.
Parallelizmning barcha turlari poetik nutqning ifodali, tasviming 
jonli va yorqin bo‘lishiga xizmat qiladi.
A nafora yunoncha so ‘z bo‘lib, yuqoriga chiqarish degan m a’noni 
bildiradi. Anafora - she’riy misralaming boshida yoki nasriy asarda- 
gi gaplaming boshida bir xil jaranglagan tovush, ohangdosh so‘z va 
iboralaming takrorlanib kelishidan iborat stilistik usullardan biridir. 
Masalan:
Bir xil tovushlaming takrorlanib kelishi:
Yo‘lbars yurmas yo ‘llardan 
Yo‘rtib ketib boradi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Bir xil so‘zlaming ohangdosh bo ‘lib kelishi: