HİŞAM ŞABANİ İLƏ TANIŞLIQ
İbrahim Salеh və Aymən Şabani Suriyaya döndükdən sonra Colan Türkmanları haqqında daha çox bilgi əldə etmək istəyi ilə onlarla əlaqə qurmağa çalışdım. Bir neçə dəfə Aymən Şabani ilə telefonla danışdım da. O, mənə kömək edəcəyini vəd etsə də, əməlli bir iş görmədi. İbrahim Salehin telefonu isə zənglərimə cavab vermirdi. Aymən Şabani ilə telefonla danışarkən hər dəfə İbrahim Salеhi xəbər alsam da, qeyri-müəyyən cavablar alırdım.
Azərbaycan Xalq Çəbhəsi sədirinin müavini, Bütöv Azərbaycan Birliyi Məclisinin sədiri Arif Rəhimoğlu mənim Colan Türkləri ilə maraqlandığımı bilirdi və məqalələrimi də oxumuşdu. O, İsveçə mühacirətə getdikdən sonra bir dəfə telefonla danışarkən mühacirətdə olan Colan Türkmanları ilə tanış olduğunu bildirdi. Bir az sonra isə Dəməşqdə yaşayan, Colan Türkmanlarından olan gənc Hişam Şabaninin elektron poçt ünvanını mənə göndərdi.
Hişam Şabani ilə tez-tez yazışmağa başladıq.
Hişam Şabani 1983-cü ilin yanvarın 13-də Dəməşq (Şam) şəhərində anadan olduğunu bildirdi. Yəni ata-baba yurdunu İsrailin işğalından 9 il sonra. İsrail işğalı olmasaydı o da Colanda doğulacaqdır. Anasının adı İman, atasının adı isə Salah idi. 1989-ci ildə ibtidai məktəbdə oxumağa başlayan Hişam 2001-ci ildə litseyi bitirib. Ali təhsil almaq üçün universitetin sekretarlıq və işlətmə fakültəsinə daxil olub. Lakin təhsilini davam etdirməyib. 2002-ci ilin ortalarında hərbi xidmətə getmiş və 2004-ci ildə xidmətini başa vurub Şama qayıtmışdır.
Əsgərlikdən geri döndükdən sonra Şamda Türkiyə ilə ticarət edən bir nəfərlə tanış olur. O, Hişamın Ərəb və Türk dillərini bilməsini, diribaşlığını nəzərə alıb firmasına muhasib kimi işə götürür.
Hişam Şabani mühasiblikdən əldə etdiyi gəlirin bir hissəsi ilə özünü dolandırırsa, bir hissəsini də təhsilə xərcləyir. Şam Universitetinin Mətbuat fakültəsində qiyabi oxumağa başlayır. Kiçik yaşlarından ata-babasının kim olduğu, harada yaşadığı, haradan gəldiyi ilə maraqlandığından böyüdükcə də Türk tarixini öyrənməyə başlayır.
Türk tarixinə dair lazımı kitablar əldə edə bilmədiyindən qohumlarından, tanışlarından keçmişə dair xatirələri dinləyir və onları yazıya alır. Beləliklə, Colan Türkmanlarının etnoqrafiyası və folkloru haqqında ilk materialları toplamış olur. İşlədiyi ticarət firması ona Türkiyədə nəşr olunan kitabları gətirtməyə imkan yaradır. O, öncə Kaşğarlı Mahmudun “Divan-ü lüğət-it Türk”, Balasaqunlu Yusif Has Hacibin “Qudatqu bilik”, Faruq Sümərin “Oğuzlar”, İsmet Zeki Eyuboğlunun “Türk dilinin etimoloji sözlüyü”, Fuat Bozkurtun “Türklərin dili” vb. kitabları gətirdib oxuyur.
Mən də onu soydaşlarından folklor nümunələri, dialekt sözləri, etnoqrafik mətnlər toplamağa həvəsləndirdim. İnternetdə uzun-uzadı yazışırdıq. Topladığı mətnləri oxuyur, fikrimi bildirirdim. Ağsaqqalların, ağbirçəklərin dünyasını dəyişdikcə özləri ilə bərabər necə böyük söz xəzinəsini də torpağın altına apardıqlarını yana-yana yazırdı.
Bu yazışmalarımız təsirsiz ötüşmədi. Hişam 2005-ci ildən topladığı folklor nümunələrini sistemə salmağa, ata sözlərini, məsəlləri, bayatıları, tapmacaları, məişətdə və təsərrüfatda işlədilən, unudulmaqda olan terminləri toplamağa başladı.
Göytürk dövlətinin tarixi və o çağlarda işlədilən Türk əlifbası, Orxon-Yenisey abidələri onu daha çox özünə çəkir. Tonyukuk yazısı haqqında Ərəb dilində bir kitab da çapa hazırlayır. Soydaşı Fadi İsa ilə birlikdə “Suriya Türkmanlarının Güney bölümü - Colan Türkmanları (tarixsəl, coğrafî, etnik və dilsel yönden Colan Türkmanlarına dair yapılan ilk araştırma) adlı kitab üzərində də işləyirdi. Üzərində işlədikləri həmin kitabın elektron variantını mənə də göndərmişdi.
Hişam Şabani ilə görüşmək üçün onu bir neçə dəfə Azərbaycanda, Türkmənistanda, Türkiyədə, İranda vb. ölkələrdə keçirilən elmi konfranslara dəvət etməyə çalışsam da, mümkün olmadı. Maddi çətinliyə görə, mən də Suriyaya gedə bilmədim.
İranla Suriyanın münasibətləri yaxşı olduğundan oradan Suriyanın müqəddəs yerlərinə ziyarətə türistik səfərlər təşkil edilirdi. Bir həftəlik, on günlük bu ziyarət səfərlərinin qiyməti nisbətən uçuz idi. Oradan Dəməşqə gedib Colan Türkmanları ilə görüşməyə təşəbbüs göstərdim. Lakin bu istəyim də baş tutmadı. Çünki İranın turizm şirkətlərinə müraciət etdikdə “xariçi ölkə vətəndaşlarını göndərə bilmərik” cavabını aldım.
Türkiyədəki tanışlarım və Hişam Şabani ilə apardığımız uzun-uzadı yazışmalarda qərara gəldik ki, Türkiyədə Colan Türkmanlarına yönəlik bir toplantı keçirək. İstədiyimizə nail olduq: 2007-ci il mayın 5-də Adana şəhərində Aydınlar Ocağı “I Çukurova Türk Dili Kurultayı" konulu bir konfrans gerçekleşdirdi. Adana şeherinde “Suriye’deki Türkmenler ve Özellikle Golan Türkmenleri” – adı altında qurultay uğurla keçirildi. (Turkmenoglu Muhtar, 2005, http://groups.yahoo.com/ neo/groups/turkelipostasi/conversations/topics/6127). Lakin mən bu toplantıya qatıla bilmədim.
Dostları ilə paylaş: |