Азярбайжан республикасы дахили ишляр назирлийи

Neolit (VII-
VI minilliklər). Istehsal təsərrüfatının 
yaranması elmi ədəbiyyatda «neolit inqilabı» adlanır. Bu 
inqilabın nəticəsində insan ərzaq ehtiyatı üzərində ilk 
dəfə idi ki, nəzarət etmək imkanı qazanırdı.
Azərbaycanda istehsal təsərrüfatına keçid e.ə. VII 
minilliyə təsadüf edir. Əsas əmək aləti kimi toxadan 
istifadə olunduğundan belə əkinçilik toxa əkinçiliyi 
adlanırdı. Bu dövrün maldarlığı isə ev maldarlığı 
olmuşdur. 
Təbriz yaxınlığındakı Yanıqtəpə və Sulduz 
düzündəki Hacı Firuz abidələri son neolitdə (e. ə. VI 
minillik) Azərbaycanda oturaq əkinçi-maldar təsərrüfatının 
yayıldığını sübut edir. Bu zaman möhrə və ya çiy kərpiclə 
hörülmüş evlərdən kəndlər salınırdı. 
Neolit dövrünün əsas nailiyyətlərindən biri də saxsı 
(gil) qab istehsalının- dulusçuluğun yaranmasıdır. 
Azərbaycanda «ev peşələri» sayılan toxuculuq, tikinti və 
hörgü işi də neolit dövründə meydana çıxmışdır. 
b) Eneolit. 
Eneolit dövrü (e. ə. VI - IV 
minilliklər). Dəmyə (təbii suvarma) əkinçiliyi geniş 

---

29 
yayılsa da, süni suvarma əkinçiliyinin izlərinə Mil düzündə 
Şahtəpə yaşayış yerində rast gəlinmişdir.
Şomutəpə və Əliköməktəpədə tapılan üzüm 
tumları 
Azərbaycanda 
üzümçülük 
təsərrüfatının 
eneolitdən başladığını göstərir.
Az
ərbaycanda atçılığın 7 minillik tarixi vardır. 
Kültəpə, Əliköməktəpə və başqa yerlərdə soyuq döymə 
üsulu ilə hazırlanmış 20 - dək kiçik mis alət tapılmışdır.
Eneolit dövrünün yaşayış məskənləri çox 
özünəməxsus quruluşa malik idi. Çiy kərpicdən hörülmüş 
da
irəvi və dördkünc yaşayış evləri və təsərrüfat tikililəri 
kiçik həyətlə birlikdə hasar içərisinə alınırdı.
Cəmiyyətin həyatında və təsərrüfatında kişinin 
üstün mövqe qazanması nəticəsində eneolit dövründə 
anaxaqanlığı başa çatmış və öz yerini patriarxata 
(ataxaqanlığa) vermişdir. Patriarxat dövründə kişi ailəni 
və icmanı idarə etmək hüququnu öz əlinə almışdı. Buna 
baxmayaraq ana, qadın cəmiyyətdə öz şərəfli mövqeyini 
qoruyub saxlayırdı.