Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи азярбайжан дювлят игтисад университети

 

 

Ağacın bərkliyinin təyini. 

Ağacın  bərkliyini  statik  və  dinamik  şəraitdə  təyin  edirlər.  Döşəmə,  tangental 

və radial bərkliyi fərqləndirilər. 

Statik  bərkliyi  təyin  edərkən  tərəfi  50mm-ə  bərabər  olan  kub  şəkilli  nümunə 

götürülür.  Hündürlük  illik  qat  əmələ  gətirən  istiqamətdə  olmalıdır.  Təyinetmə 

yarımkürə  sonluqlu  polad  puansonu  yarımkürə  radiusunun    (5,64mm)  11,8mm 

diametrlə    dərinliyində  nümunəyə  sıxmaq  üçün  lazım  olan  yükün  qurulmasına 

əsaslanır.  Puansonu  iki  dəqiqə  müddətində  bərabər  sürətlə  sıxırlar.  Sıxılma  üçün  

1sm

2

  düşən  yükün  miqdarı  üzrə  bərklik  barədə  mühakimə  yürüdürlər.  Yük  nə 

qədər çox olarsa, bir o qədər bərklik yüksək olar. 

Sınaqdan  sonra  nümunənin  rütubətini  təyin  edirlər  və  sınağın  nəticəsini 

aşağıdakı düsturla standart rütubətə (15%) gətirirlər: 

w

w

K

H

H



15

  (13) 

Burada                                 H

15

 – 15%-li rütubətdə bərklik, kq/sm

2

; 

                                            H

w

 – nümunənin faktiki rütubətdə bərkliyi, kq/sm

2

 

                                            K

w

 – rütubətə görə təkrar sayma əmsalı. 

Bərkliyin miqdarına görə ağaclar üç qrupa bölünür. 

Yumşaq – bərkliyi 350 kq/sm

2

-dən az olanlar.Buna misal şam, küknar, sidr,ağ 

şam, qızılağac, cökə, qovaq, söyüd. 

 

Bərk  –  bərkliyi  351-750  kq/sm

2

  olanlar,  quşarmudu,  fıstıq,  ağcaqayın,  qoz, 

göyrüş,alma. 

 

Lap  bərk  –  bərkliyi  750  kq/sm

2

-dən  çox  olanlar,  qaracöhrə,  ağ  akasiya, 

zoğal,şümşad, xurma. 

 

Zərbəyə  görə  bərkliyi  kiçik  tir  formalı  kvadrat  kəsiyi  20x20mm  və  uzunluğu 

150mm  olan  nümunələrdə,  A.X.Pevtsovun  500nn  hündürlükdən  sərbəst  düşən 

---

 

38

diametri 25mm olan polad kürəcikdən qalan izin miqdarını təyin etməyə əsaslanan 

üsul ilə müəyyən edirlər. 

Zərbəyə  görə  bərkliyin  miqdarını  zərbəyə  sərf  olunan  işin  izin  sahəsinə 

bölünən  qisməti  kimi  mm

2

-la  alırlar.  Zərbə  bərkliyini  aşağıdakı  düsturla 

hesablayırlar: 

2

4

D

mh

H





 (14) 

Burada                                    m – kürəciyin kütləsi,q; 

                                                h  - kürəciyin düşmə hündürlüyü,mm; 

                                                D – izin diametri,mm.