B. E. Turayev, X. Isayev, G. O. Akbarova tabiiy fanlarning

9.4. Ijtimoiy biologiya fani va uning vazifalari
Genetika fani paydo bo‘lib, rivojlanishi bilan birgalikda. hayvonot 
dunyosini o ‘rganishda bir qancha muammolar vujudga kela boshladi. 
Bu esa “sotsiobiologiya” fanining vujudga kelishiga turtki bo‘ldi. 
“ Sotsiobiologiya”, y a’ni ijtimoiy biologiyaning vujudga kelishida 
E.Uilsonning “Sotsiobiologiya” deb nomlangan kitobi alohida o ‘rin 
tutadi. Bu fanda “Populyatsion genetika”, “Evolyutsiya nazariyasi”, 
“Etologiya” va “Ekologiya”ning qorishmasini kuzatishimiz mumkin. 
“Har bir turning ijtimoiy fe’l-atvori albatta genetik poydevorga ega, 
bu individlaming o'zini va qarindoshlarini saqlab qolishga majbur 
etadi” . Bu sotsiobiologiyaning asosiy tezislaridan biridir. Sotsiobi­
ologiya fe’l-atvor va xulqning genetik poydevori borligini tushun- 
tirdi va “qo‘rquv”, “agressiya”, “bosiqlik” genlari haqida so‘z ochdi. 
Shuningdek, sotsiobiologiya fe'l-atvorning jinsiy farqini ko‘rsatdi. 
Masalan, urg'ochi individning vazifasi nasi qoldirish deb ko‘rilsa,
102

---

erkak individniki esa nasi qoldirish to 'g ‘risida qayg‘urishi yoki oila 
tashkil etilishida kuzatiladi.
Sotsiobiologiya jam iyat axloqiy ko‘rsatkichlarining biologik asos- 
larini va insonni o ‘rganadi. Ya’ni inson evolyutsiyasining biologik 
asoslarini ham tushuntiradi.
Falsafa - inson mohiyati, jam iyat aloqalarining majmuyidir. Inson 
mohiyatining ajratilish muammolari, bu hayvon va insonlar orasidagi 
chegara muammosidir. Birinchi masalani tabiiy fanlar o ‘rgansa, ik- 
kinchisi bilan gumanitar fanlar shug‘ullanadi. Sotsiobiologiya esa bu 
fanlar oralig‘ida joylashgan. Sotsiobiologiya - insonlarni ham ijti- 
moiy, ham biologik mavjudot nuqtayi nazaridan o ‘rganadi.
Nazorat savollari
1. Instinkt nima?
2. “Agressiya” nimaligi haqida tushincha bering.
3. Refleks to ‘g ;risida tushuncha bering.
4. Ijtimoiy biologiya fanining vazifasi nimalardan iborat?
5. 
Instinktlarning hayvonlar hayotidagi ahamiyatini ta'riflab 
bering.
103

---