B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi

Bolta rasmini chizish. 
Bolta rasmi ham bolg‘a rasmi kabi 
chiziladi. Faqat uni tik holatda emas, yotiq holatda qo‘yib, diqqat 
bilan kuzatiladi va 16- 
a
rasmda tasvirlangan bosqichda rasmi 
ishlanadi.
Boltaning metall qismi belgilanib, uning dasta qismi alohida 
e’tibor bilan chiziladi. Chunki, boltaning dasta qismi to ‘g‘ri olin- 
may, ushlaydigan joyi biroz egilgan holda boladi. Bolta rasm­
dagidek bo‘yaladi.
0 ‘quvchi portfeli rasmini chizish. 
Siz 16- 
b
rasmni yaxshilab 
kuzating. Unda o ‘quvchi portfeli rasmini daftar yuziga joylash- 
tirishdan tortib, uni qanday bo‘yashgacha ko‘rsatib berilgan.
Rasm chizish uchun daftarning yuqori qismidan m a’lum 
darajada joy (portfel ushlagichi uchun) qoldirib, portfelning 
asosiy qismi, ya’ni to'rtburchak shakl daftarga rasmda ko‘rsatil- 
gandek joylashtiriladi. Portfel shaklining taxminan uchdan bir 
qismini yuqoridan belgilab, portfel qopqog‘i belgilanadi, so'ngra 
shu qopqoq o‘rtasida qulfning о‘mi belgilanadi, yuqorida esa 
ushlagichi chiziladi, so‘ngra rasmdagidek bo‘yaladi.
64

---

16- 
a, b rasmlar.
Shartli - yassi, hajmsiz tabiat materiallari rasmini chizish 
(barg, 
shoxcha, baliq, kapalak, qush va hayvonlar rasmini chizish).
Agar tabiatga e’tibor bilan nazar solsangiz, hamma narsalar 
biror-bir geometrik shakllardan tashkil topganini yaqqol ko‘rasiz. 
Mana, biz o‘simliklaming barglaridan bir plastinkali, ya’ni oddiy 
baiglami kuzataylik (17- 
a
rasm). Ulaming ko‘pchiligi uchburchak 
shaklga ega. Shafloli, anor, olcha, gilos, olma, tol, rayhon kabilar- 
ning baiglari uchburchaksimon bo‘lsa, terak, o‘rik, nok, tut barg- 
lari uchburchakka o‘xshash bo‘lsa-da, yumaloqroq bo‘lib shakllanadi. 
Shuningdek, tok, g‘o‘za, bodring, qovunlarning barglari esa 
beshburchak va ko'pburchakli shakllaiga o‘xshash boladi.
Biz barg rasmini chizishda ularga yaqin shakllardan foyda- 
lanamiz. Shaftoli, tol barglarini chizish uchun daftar yuziga 17- 
b
rasm da k o ‘rsatilganidek, avval to ‘rtburchak yasab, undan 
uchburchak shaklini va undan osongina barg shaklini yasaymiz. 
So‘ngra oddiy qora qalamda bo‘yalgach, rasm tayyor boladi.
Qolgan daraxt va o ‘simliklarning barglari shular asosida 
geometrik shakllarga moslashtirilgan holda ishlanadi.
Qog‘ozdan ishlangan baliq, kapalak, jo ‘ja, o‘rdak, kaptar, tovuq, 
quyon kabilaming rasmlarini ishlash ham unchalik murakkab emas.
Buning uchun 17- 
d
rasmda ko‘rsatilganidek, to‘rtburchakdan 
foydalanib, predmetlar ko‘rinishi va harakati tasvirining sxematik 
ifodasini ishlaysiz. Rasmlarga e’tibor bering, hammasining bosh- 
lanishi to‘rtburchak bilan belgilanib, so‘ngra qismlarga bo‘linadi.
5 — B.N.Oripov