B. N. Oripov tasviriy san’at va uni 0 ‘qitish metodikasi

Yassi va shartli-yassi predmetlar rasmini chizish
Unchalik qalin b o ‘lmagan, ya’ni qalinligi bilinmaydigan 
predmetlar borki, ularni biz 
yassi predmetlar
deb ataymiz. Bularga 
daftar varag‘i, o ‘simliklar bargi, ro‘molcha, bayroqcha, plast- 
massadan juda nafis qilib ishlangan doiralar, uchburchak chiz- 
g‘ichlar, qog‘ozdan qirqib tayyorlangan baliq, qayiq, avtomobil, 
samolyotning yon tomondan ko‘rinishi kabilar kiradi.
60

---

Bunday predmetlar rasmini chizish unchalik qiyin emas. 
Chunki, ularning tasviri faqat ikki o‘lchovda, ya’ni balandligi va 
enini ko'rsatish bilan yaratilishi mumkin. Ammo bulaming rasmini 
chizish uchun ham muayyan malakaga ega bo‘lish taqozo etiladi. 
Shu hois dastlab yassi predmetlar rasmini chizish o‘rganiladi.
T o‘rtburchak shaklidagi yassi predmetlar
rasmini chizish
ToLrtburchak shaklidagi predmetlarning (daftar, konvert, 
ro £moIcha, deraza, o ‘quvchi portfeli, bayram xati) rasmini 
chizish uchun ularni to ‘g‘ri joylashtirib olish lozim (14- rasm).
Daftar muqovasi rasmini chizish
Daftar muqovasi rasm chizuvchiga to‘g‘ri to‘rtburchak holda 
ko‘rinadigan qilib qo‘yiladi. Uni yaxshilab kuzatib, rasmini chizish 
uchun rasm daftarini qanday (tik yoki ko‘ndalang) qo‘yilishini 
aniqlab, daftami shu holatga moslashtirib olinadi. Agar naturaning 
balandligi enidan katta bo‘lsa, daftar tik, agar naturaning eni 
balandligidan keng bo‘lsa, daftar ko‘ndalang qo‘yiladi. Bu ham 
natura shaklini daftarga joyJashtirishni osonlashtiradi. Shundan so‘ng 
natura balandUgini chamalab, rasm chiziladigan varaqning yuqori 
va past tomonidan bir xilda joy qoldirilib, ko‘ndalang chiziq chizib 
olinadi. So‘ngra ikki yon tomonidan ham teng joy qoldirib, uni tik 
chiziq bilan balandlik belgilangan ko'ndalang chiziqlar bilan 
tutashtiriladi. So‘ngra o‘rtadan tik chiziq tortib, undan markazni 
aniqlab, shu markaz asosida daftar muqovasi yuzasidagi yozuvlar 
o‘rni belgilanadi. Bu albatta natura bo‘yicha aniqlanadi va chiziladi. 
So‘ngra natura shtrixlar asosida bo‘yaladi. Daftaming o‘ziga qarab 
rasmini qalamda chizish 14-rasmda bosqichlar bo‘yicha ko‘rsatilgan.