B. X. Azizkulov, B. K. Janzakov iqtisodiy siyosatga kirish

Jonlanish fazasida ishsizlik darajasi bir oz qisqarib, ishlab chiqarish darajasi 
sekin-asta o’sib boradi. Narxlar ham asta ko’tarilib, ssuda foizi o’sa boshlaydi. 
Iqtisodiyotning bandlik darajasining ortishi va foyda hajmining tezlik bilan o’sishi 
jonlanish fazasining yuksalish bosqichiga o’sib o’tishiga imkoniyat yaratadi. yangi sikl 
yuksalishning boshlang’ich nuqtasi hisoblanadi. 
Yuksalish fazasida ishchi kuchiga bo’lgan talabning kengayishi ishsizlikning 
birmuncha kamayishiga, hamda ish haqining o’sishiga olib keladiki, buning oqibatida 
iste’mol tovarlariga to’lovga qodir talab kengayadi. Pirovard talabning oshishi, o’z 
navbatida, iste’mol tovarlari ishlab chiqaruvchi tarmoqlarga, bozorni kengaytirishga 
jadal turtki beradi. Raqobat va foyda ketidan quvish oqibatida nomutanosibliklarning 
to’planib borishidan iborat zanjirli reaktsiya tezlashadi. Bu bilan yangi inqiroz muqarrar 
bo’lib qoladi. 
Alohida iqtisodiy sikllar bir-biridan davomiyligi va intensivligi bo’yicha keskin 
farqlanadi. Shunga qaramay, ularning hammasi bir xil fazalarga ega bo’ladi. Biroq bu 
fazalar turli tadqiqotchilar tomonidan turlicha nomlanadi. Masalan, yuqorida ko’rib 
chiqilgan iqtisodiy siklning fazalari klassik tavsifga ega bo’lib, ularni quyidagi 3.1-
chizma orqali ifodalash mumkin. 

---

3.1-chizma. 
Iqtisodiy 
sikl 
fazalarining 
klassik 
jihatdan 
ifodalanishi 
Hozirgi zamon iqtisod fanida iqtisodiy siklning 1380 dan ortiq turlari mavjudligi 
ta’kidlanadi. Quyidagi 3.1-jadvalda ularning ko’pchilik iqtisodchilar tomonidan tan 
olingan eng asosiy turlari ifodalangan.
3.1 jadval.
Sikllarning asosiy turlari
 
Sikllarning asosiy turlari 
Sikl turlari 
Siklning davomiyligi 
Asosiy xususiyatlari 
Kitchin sikli 
2-4 yil 
Zahiralar miqdori –YaMM, 
inflyatsiya,bandlikning tebranishi,tijorat 
sikllari 
Juglar sikli 
7-12 yil 
Investitsion sikl- YaMM, inflyatsiya va 
bandlikning tebranishi 
Kuznets sikli 
16-25 yil 
Daromad- immigratsiya- uy-joy qurilishi- 
yalpi talab- daromad 
Kondrat’ev sikli 
40-60 yil 
Texnika taraqqiyoti, tarkibiy o’zgarishlar 
Forrester sikli 
200 yil 
Energiya va materiallar 
Toffler sikli 
1000-2000 yil 
Sivilizatsiyalarning rivojlanishi