B. X. Azizkulov, B. K. Janzakov iqtisodiy siyosatga kirish

Iqtisodiy sohani boshqarish va tartibga solishning ma’muriy va iqtisodiy 
usullari va vositalari . 
Ma’muriy-buyruqbozlikka asoslangan tizimdan bozor iqtisodiyotiga o‘tish 
sharoitida davlatning milliy iqtisodiyotga aralashuvi quyidagi holatlar orqali 
izohlanadi. Birinchidan, davlat o‘ziga milliy iqtisodiyotda bozor vositasida o‘zini-
o‘zi tartibga solish orqali bajarish mumkin bo‘lmagan yoki samarali ravishda amalga 
oshirib bo‘lmaydigan vazifalarni oladi. Ikkinchidan, bozor iqtisodiyoti sharoitida 
ishlab chiqarish va iste’molning xususiy tavsifi bir qator ijobiy va salbiy oqibatlarni 
tug‘diradi. Davlat yakka tadbirkor yoki iste’molchidan farqli, jamiyat manfaatini 
ifodalab, qo‘shimcha ijobiy samarani rag‘batlantirishga va aksincha salbiy samara 
bilan bog‘liq faoliyatni tartibga solishi va cheklashga harakat qilishi zarur. 
Uchinchidan, davlatning iqtisodiy jarayonlariga aralashuvi shu sababli ro‘y 

---

beradiki, individual iste’molchilar hamma vaqt u yoki bu tovarni iste’mol qilishning 
oqibatlarini ob’ektiv baholay olmaydi. Shu nuqtai nazardan, davlat foydali 
iste’molni kengaytirish va aksincha sog‘liqqa salbiy ta’sir ko‘rsatuvchi tovarlar 
iste’molini cheklash vazifasini o‘z zimmasiga oladi. To‘rtinchidan, davlat o‘z 
zimmasiga bozorning tabiatidan kelib chiqadigan ayrim holatlarni qisman 
yengillashtirish vazifasini oladi. Beshinchidan, hozirgi sharoitda barqaror, izchil 
iqtisodiy o‘sishni rag‘batlantirish vazifasi ham davlatning zimmasiga tushadi . 
Iqtisodiyotni davlat tomonidan tartibga solishning ma’lum chegaralari ham 
mavjud bo‘lib, ular davlatning ishlab chiqarish samaradorligiga ta’siridan kelib 
chiqadi. Iqtisodiyotga davlatning har qanday aralashuvi ma’lum xarajatlarni taqozo 
etadi. Ularga eng avvalo tartibga solishni tashkil etish va amalga oshirish bo‘yicha 
xarajatlarni kiritish mumkin. Shuningdek, tartibga solishning u yoki bu shakli bozor 
muvozanati, ishlab chiqarish hajmi, resurslarning qayta taqsimlanishiga ko‘rsatishi 
mumkin bo‘lgan ta’sirni ham hisobga olish lozim. Bunda tartibga solishni amalga 
oshirish bilan bog‘liq bo‘lgan sarf-xarajatlarning miqdori davlatning iqtisodiyotni 
tartibga solishi natijasida olinadigan samaradan kam bo‘lishi lozim. Ularning nisbati 
davlatning iqtisodiyotga aralashuvi chegaralarini belgilab beradi .