Babayeva d. R

latsion jihat, imitatsiya metodi.
1. 
Ravon nutq tushunchasi va uni rivojlantirish vazifalari. 
Ravon nutq - bu kishilaming muloqotini va o‘zaro bir-birlarini 
tnshunishlarini ta’minlovchi mazmunan keng yoyilgan fikrdir.' 
Fa von nutqni fikrlar dunyosidan ajratib bo‘lmaydi: ravon nutq*. 
ba fikrlar ravonligidir, unda bolaning mantiqiy fikrlash, o‘zi qa- 
b'll qilayotganlarini mulohaza qilish va ulami to‘g‘ri ifodalash 
q jbiliyati aks etadi. Ravon nutqni shakllantirish, uning vazifasi-- 
n o‘zgartirish murakkablashib borayotgan bola faoliyati oqibati 
bo‘lib, u bolaning atrofdagilar bilan muloqotga kirishish sharoiti, 
nruloqot shakliga bog‘liq bo‘ladi. Maktabgacha yoshda u muloqot 
va ta’lim jarayonida shakllanadi. Ravon nutqning shakllanishi ilk; 
yoshdan boshlab asta-sekin ro‘y beradi. Bolalar hayotining dast­
labki yetti yilida atrofdagi kishilar bilan muloqot vositasi sifatida 
nutqning paydo bo‘lishi va uni rivojlantirish jarayoniga alohida 
e ’tibor qaratish zamr. Har bir kishi hayotida ravon nutq muhim 
ahamiyatga ega bo‘lib, u uchta asosiy vazifani bajaradi: indivi- 
duallararo, ichki individual va umuminsoniy.
Til millatning noyob xazinasi bo‘lib, doimo og‘zaki va yozma 
holda, namoyon bo‘lgan. Boy, yorqin, maroqli nutq so‘zlayotgan kim 
bo'lishidan qat’i nazar, nuri hisoblanadi. Tilning olijanob imkoni- 
yatlar nutq orqali nutq jarayonida ochiladi. Nutq bo‘lmas ekan tilning 
cheksiz imkoniyatlari yuzaga chiqmay qolaveradi. So‘z va g‘azal
109

---

sultoni A.Navoiy til va nutq munosabatlarini shunday izohlaydi. «Til 
shuncha sharafi bilan nutqning qurolidir. Agar nutq noma’qul bo‘lib 
chiqsa tilning manfaatidir».
Demak, til qanchalik zo‘r bo‘lmasin, u nutq uchun qurol sifati­
da xizmat qilar ekan. Uning kuch, qudrati nutq jarayonida namoyon 
bo‘lar ekan.