Bağimsiz cumhuriyetin temsiLİ: azerbaycanli aydin ali merdan topçubaşOV’un (1865-1934) hayati ve dönemi

H

Sinema yazarlığından gelen, ilk filmlerinizde kendini 

gösteren gerçekçi bir çabanız da var. Gerçekçilikle olan 

bağınız nedir? 

İlk filmim beni hayal ve gerçek arasında bir tercih yapmak 

zorunda bıraktı. Yıldız olmak hayaliyle, bir işten ekmek 

yeme gerçeği arasında kaldım. Belli bir yaştan sonra, ruh 

meselesiyle o kadar çok ilgilendim ki, çocukluğumdan beri 

süregelen kâbuslar meselesine, rüyalarıma hakim oldum. 

Mantığa dayanan, gerçeği görmeye dayanan hayat çizgim 

bu gerçeği yansıtıyor. Gerçekçiliğe bir hayat prensibi ola-

rak bakıyorum. Askerlik sırasında Marx merakı uyandı 

bende. Amerikan birliklerinde bana çok fazla Moskova 

radyosu dinlediğimi söylediler. Benim görüşlerim Moskova 

radyosuyla paralellik gösteriyordu. O tarihte Marx’ın kitap-

ları yasaktı Türkiye’de; fakat benim klasik anlamda Mark-

sist olmam, proletaryanın zaferine inanmam imkânsızdı. 

 

---

Halit Refiğ 

87

Çünkü ailem proleter değildi. Türkiye’de 1950’lerde ger-

çekçilik bastırılmıştı, tartışma imkânı yoktu. Nijat Özön 

bana 1957’de Kemal Tahir’in ‘Körduman’ adlı kitabını tav-

siye etti. Kemal Tahir’in gerçekçi eğilimi bende müthiş bir 

ilgi uyandırdı. 1960’lı  yılların ortalarında toplumsal ger-

çekçilik meselesi Avrupa solundan etkilenmekteydi. Lütfi 

Akad, Metin Erksan, Atıf Yılmaz ve ben, 1970’li yıllara ka-

dar sinemamızın en önemli meslek adamlarıydık. Biz hep 

bir araya gelip yaptığımız filmleri değerlendirirdik, tasarıla-

rımız üzerine tartışırdık. Ben bu buluşmalardan çok yarar-

landım. Bu buluşmalarda genel bir toplumsal gerçekçilik 

havası hakimdi.