Baki avrasiya universiteti Elmi-nəzəri jurnal
Yüklə 4,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
BAKI AVRASİYA UNİVERSİTETİ Elmi-nəzəri jurnal SİVİLİZASİYA ЦИВИЛИЗАЦИЯ CIVILIZATION “Sivilizasiya” jurnalı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının Rəyasət Heyətinin 06 iyul 2012-ci il (Proto- kol №10-R) tarixli qərarı ilə aşağıda göstərilən elm sahələri üzrə dissertasiya- ların əsas nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən elmi nəşrlərin siyahısına daxil edilmişdir: Tarix, Antropologiya və Siyasi elmlər; Fəlsəfə və Sosiologi- ya elmləri; Filologiya elmləri; Sənətşünaslıq sahəsi. 4-cü (28-30) buraxılış Bakı-2016 Təsisçi Bakı Avrasiya Universiteti Baş redaktor F.e.d., prof. Hüseynli Nazim Ziyad oğlu Baş redaktorun müavini S.e.d., prof. İbrahimova Gülzar İsaxan qızı Məsul katib Fil.ü.f.d., dos. Şıxıyeva Səadət Məmməd qızı REDAKSİYA HEYƏTİ Tarix, antropologiya və siyasi elmlər üzrə: Prof.Dr. Attar Aygün (Türkiyə) AMEA-nın həqiqi üzvü, t.e.d., prof. Bünyadov Teymur Əmiraslan oğlu T.e.d., prof. Cəfərov Əsədulla Qüdrət oğlu T.e.d., prof. İsgəndərov Anar Camal oğlu T.e.d., prof. Qasımlı Musa Cəfər oğlu T.e.d., prof. Şükürov Kərim Kərəm oğlu T.e.f.d., dos. Mehdiyev Aqşin Şəfaət oğlu S.e.d., prof. Məmmədov Hikmət Baba oğlu B/m.Qasımov Səyavuş Kamran oğlu S.e.d., prof. Nəsirli Elman Xudam oğlu (şöbə redaktoru) Fəlsəfə və sosiologiya elmləri üzrə: Prof. Dr. Suat Günsel ( KKTC) Prof.Dr. Məmmədov Nizami Mustafa oğlu (Moskva) Doç. Dr. Abdıldayev Kurmanbek (Qırğızıstan) F.e.d., prof. Orucov Zahid Məlik oğlu ( Moskva) AMEA-nın müxbir üzvü, prof. Əliyev Bəxtiyar Həmzə oğlu F.e.d., prof. Rüstəmov İzzət Əşrəf oğlu F.e.d., prof. Məmmədov Əziz Bəşir oğlu F.e.d., prof. Talışlı Siyavuş Murtuza oğlu F.e.f.d., dos. Məmmədov Hüseyn Qaraxan oğlu F.e.f.d. Rəhimov Mütəllim Qara oğlu (şöbə redaktoru) Filologiya elmləri üzrə: Prof. Dr. Bozkurt İsmayıl (Türkiyə) AMEA-nın müxbir üzvü, fil.e.d., prof. Cəfərov Nizami Qulu oğlu Fil.e.d., prof. Qasımov Cəlal Əbil oğlu Fil.e.d.,prof. Cəlilov Firudin Ağası oğlu Fil.e.d.,prof. Qasımov İkram Ziyad oğlu Fil.e.d. prof. Veysəlli Fəxrəddin Yadigar oğlu Fil.e.d., dos. Rzayev Seyfəddin Gülverdi oğlu Fil.ü.f.d, prof. Məmmədov Novruz İsmayıl oğlu Fil.ü.f.d.,dos. Quliyev Əsgər Qədir oğlu Fil.ü.f.d.,dos. Gündoğdu Səriyyə Gülağa qızı Fil.ü.f.d.,dos. Məmmədova Elmira Kekeç Fikrət qızı Fil.ü.f.d.,dos. Rzayeva Sevda Ramiz qızı Fil.ü.f.d.,dos. Cəlil Fərəh Cabbar qızı B/m. Musayev Nəsrəddin Musa oğlu Fil.e.f.d., prof. Tahirzadə Ədalət Şərif oğlu (şöbə redaktoru) Sənətşünaslıq sahəsi üzrə: T.ü..f.d., prof. Muradov Vidadi Aydın oğlu Fəl.ü.f.d., dos.Qaraməmmədli Yasin Alı oğlu Sən. ü.f.d., prof., əməkdar incəsənət xadimi Hacızadə Bayram Kamal oğlu Sən. e.d., prof. Həsənzadə Cəmilə Yusif qızı (şöbə redaktoru) © Bakı Avrasiya Universitetinin nəşri, 2016 4 İ Ç İ N D Ə K İ L Ə R TARİX, ANTROPOLOGİYA VƏ SİYASİ ELMLƏR İradə MƏMMƏDOVA Lənkəran xanlığının əhalisinin məşğuliyyəti ...............................................................6 Gülzar İBRAHİMOVA Avropa İttifaqının enerji təhlükəsizliyində Azərbaycan Respublikasının rolu.............14 Vidadi MURADOV Naxçıvan diyarında ticarət-sənətkarlıq obyektlərinin tikintisi (XVIII-XX əsrin əvvəlləri)............................................................................................28 Fərəh HÜSEYN İrəvan şəhərinin təsviri Osmanlı mənbələrində...........................................................34 Arif ƏLİZADƏ Almanların Cənubi Qafqaza köçürülməsi və Azərbaycan tarixində yeri və rolu ........39 Rəna BAXIŞOVA Şimali Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin memarlığı tarixindən ................................43 Cəmalə MİRZƏYEVA İran İslam Respublikasının inzibati-ərazi bölgüsündə Güney Azərbaycan .................49 Həlimə KAZIMOVA Xocalı soyqırımının törədilməsində Rusiya Federasiyasının 366-ci alayının iştirakı Rusiya tarixşünaslığında .............................................................................................56 Gülər QAFQAZLI XVIII yüzillikdə Marağanın sosial-iqtisadi tarixinin öyrənilməsində Osmanlı müfəssəl dəftəri bir mənbə kimi ....................................................................61 Нармина АМИРБЕКОВА Использование артиллерии в азербайджанских войсках в конце ХVШ - начале Х1Х веков ...........................................................................................65 Вугар МАМЕДЗАДЕ Стратегический анализ первого президентского срока Ильхама Алиева...........70 Гюнель АЛИЕВА-МАМЕДОВА Военно-техническое сотрудничество Азербайджана с Россией (1991-2015 гг.) ................................................................74 Leyla ƏLİYEVA İrəvan qalası istiqamətində Qacar və Rusiya orduları arasında hərbi əməliyyatlar ..79 Bəxtiyar HƏSƏNOV Azərbaycanın Qarabağ regionunun inzibati ərazi bölgüsü (XX əsrin əvvəlləri).........85 5 Günel MƏMMƏDOVA Milli dövlətin yaranmasında milli-mənəvi dəyərlərin rolu..........................................93 Elman CƏFƏRLİ Naxçıvan Muxtar Respublikasının 1998-ci il konstitusiyası........................................98 Xalid NİYAZOV Kütləvi informasiya azadlığının siyasi-hüquqi təminatı ..............................................107 FƏLSƏFƏ VƏ SOSİOLOGİYA Elxan HÜSEYNOV Abduksiya metodu və onun elmı idrakda rolu .............................................................116 Закир МАМЕДАЛИЕВ Соотношение общинного и личностного начал в культуре..................................123 Эльфана КАСУМОВА Дизайн как сложный синтез художественно-эстетического и социокультурного проекта ...................................................................................128 Pərvin HƏSƏNOVA Nəzəri bilik və onun qnoseoloji aspektləri...................................................................137 Ислам ИСЛАМОВ, Гюлнара ЮСИФОВА Изучение понятий «ценность», «ценностные ориентации» в междисциплинарном аспекте ...............................................................................146 Əli HƏZİYEV İnformasiya mübadiləsi qloballaşma kontekstində......................................................153 Səadət HƏSƏNOVA Stressə dayanıqlılığın prixokorreksiyası və prixoprofilaktikası ..................................158 Агнесса ПАШИНСКАЯ Категории «ситуация», «состояние», «качество» в контексте философской антропологии как метаантропологии....................................................................163 FİLOLOGİYA Səadət ŞIXIYEVA “Otuz iki” sayının bədii-fəlsəfi məna tutumu (Nəsimi şeiri əsasında) ........................172 Nazilə ABDULLAZADƏ Meyxana janrı klassik poeziya və şifahi xalq yaradıcılığı sintezində (Əliağa Vahidin yaradıcılığı əsasında) .....................................................191 Cavidə MƏMMƏDOVA İngilis ədəbiyyatında Corc poeziyası...........................................................................198 6 Ayşən MƏMMƏDRZAYEVA Tarixi roman və zaman................................................................................................203 Гюльнара ГАСАНОВА О силе таланта и разума Л.Н.Толстого (по книге А.М.Мирзаджанзаде «Этюды о гуманизации образования») ...................................................................208 Ədalət ABBASOV Sadə cümlənin sintaktik-struktur sxemi: sintaktik-semantik təhlil (“Bir gəncin manifesti” əsasında)...............................................................................213 Turanə ZEYNALOVA Azərbaycan dilindəki zoonim tərkibli frazeologizmlər və onların özəllikləri ..............218 Aidə ŞƏBİYEVA Nitqin yaranması və dərk olunmasında linqvopsixologiyanın rolu.............................226 SƏNƏTŞÜNASLIQ Kəmalə PƏNAHOVA İncəsənət əsərlərində mistik əlamətlərin təcəssümü ....................................................232 7 TARİX, ANTROPOLOGİYA VƏ SİYASİ ELMLƏR İradə MƏMMƏDOVA ∗ LƏNKƏRAN XANLIĞININ ƏHALİSİNİN MƏŞĞULİYYƏTİ Açar sözlər: Lənkəran xanlığı, əhalinin məşğuliyyəti, əkinçilik, maldarlıq, sənətkarlıq, arıçılıq Giriş Xanlıqlar dövründə Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş ayrı-ayrı xanlıqların əhalisinin məşğuliyyətinin araşdırılması, əhalisinin yüksək məhsuldarlıq əldə etdikləri təsərrüfat sahələrinin və ərazilərinin müəyyən edilməsinin, eləcə də onların müasir tə- sərrüfat sahələri ilə müqayisəsi faydalı ola bilər. Keçmişdə Azərbaycan xanlarına çoxlu gəlir gətirmiş təsərrüfat sahələrinin müəyyən edilməsi, dövlətimizin iqtisadi inkişaf pla- nının müəyyənləşdirilməsində öz rolunu oynaya bilər. Hal-hazırda əsas gəlir mənbələri- nin neft sektorunda olduğunu nəzərə alaraq, qeyri-neft sektoruna diqqətin artırılması və bu sektorda gəlir gətirə biləcək sahələrin araşdırılması və bu sahələrə investorların cəlb edilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir və bu məsələ Azərbaycan prezidenti İlham Əliye- vin də diqqət mərkəzindədir. Bu baxımdan müraciət olunan mövzu aktuallıq təşkil edir. Belə ki, Azərbaycan ərazisində mövcud olmuş Lənkəran xanlığının əhalisinin başlıca məşğuliyyətinin araşdırılması və bu istiqamətdə gəlir gətirən sahələrin müəyyənləşdiril- məsi, hal-hazırda bu sahələrin təyin edilməsi, investisiya qoyulması və inkişaf etdiril- məsində əvəzsiz rol oynaya bilər. Lənkəran xanlığı əlverişli coğrafi, strateji və iqtisadi mövqeyə, təbii resurslara, dağlıq və düzənlik ərazilərə, münbit torpağa, su mənbələrinə, subtropik iqlim şəraitinə malik olmuşdur. Lənkəran xanlığının əhalisinin məşğuliyyətinin əsasını kənd təsərrüfatı, ilk növbə- də isə əkinçilik və maldarlıq təşkil edirdi. 1. Əkinçilik Lənkəran xanlığının əhalisi dənli bitkilərdən başqa müxtəlif keyfiyyətli çəltik, pambıq, kətan, qarğıdalı və müxtəlif bostan bitkiləri əkirdi [19, h.III, s. 216]. Lənkəran xanlığının əhalisi çəltik becərməsi ilə məşhur idi. Bu barədə Leqkobıto- vun məlumatları da əhəmiyyət kəsb edir. Onun yazdığına görə Lənkəran xanlığında çəltik böyük müvəffəqiyyətlə becərilirdi. Demək olar ki, Lənkəran xanlığının bütün əki- nə yararlı aşağı hissəsində, Qızılağac və Ərkivan kəndində, İranın cənub sərhədlərinə kimi uzanan ərazi çəltik əkinləri ilə örtülü idi. Bütün çətinliklərə baxmayaraq Lənkəran xanlığının əhalisi çəltik əkini ilə həvəslə məşğul olurdu. Lənkəran xanlığında becərilən çəltik İranda və Həştərxanda gəlirlə satılırdı.Xanlığın əhalisi düyüdən un çəkir və ondan çörək də bişirirdilər [19, h.III, s.217-218]. İndinin özündə belə, cənub bölgəsində düyü unundan halva çalınır. Lənkəran xanlığında 4 mindən 6 min girədək və ya 25 mindən 37 min pudadək çəl- tik səpilirdi. Xanlığın sakinləri itkilər istisna olmaqla hər il 60 mindən 70 min girədəkvə ya 375 mindən 437 min puda qədər çəltik əldə edirdilər [19, h.III, s.218]. F. Ağamalı ∗ tarix üzrə fəlsəfə doktoru, AMEA A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutu irade.mammadli@gmail.com Bakı Avrasiya Universiteti 8 əsərində yanlış olaraq, Leqkobıtova əsaslanaraq Lənkəran xanlığında 280-325 min pud çəltik istehsal olunduğunu göstərir [1, s. 45]. Leqkobıtov Lənkəran xanlığında əhalinin çəltiyi təmizlədiyi zaman onun ¼ hissəsini itirdiyini, hər il 11,200-dən 13,100 xalvara qədər və ya 281,250-dən 328,250 puda qədər təmiz düyü aldığını, dağlarda suvarılan əkin sahələrinin az olması üzündən çəltiyin də az miqdarda səpildiyini yazırdı [19, h.III, s.218]. Lənkəran xanlığında çəltik əkini ilə əsasən Astara, Lənkəran mahallarının Qumbaşı murdabının hövzəsi boyunda olan ərazinin, Zuvand və Ərkivan mahallarının bəzi kəndlərinin əhalisi məşğul olurdu [18, s.545]. Lənkəran xanlığında çəltikçiliklə məşğul olan kəndlər bunlar idi [18, s.548]: Ərkivan mahalının Lənkəran mahalının Zuvand mahalının Lürən, Qızılavar, Sığdaş kəndləri Amburanı, Boladı, Bəlləbur, Vəl, Veravur, Vələdi, Vilvan, Gərmətük, Dərəkənd, Cil, Zovilə, Gərgəlan, Kənarmeşə, Kosalar, Lüasər, Yuxarı Nüvədi, Aşağı Nüvədi, Rva, Separadi, Səfidor, Sofnakəron, Sey- dəkəran, Tutapeştə, Şağlasar, Şəğlaküçə, Şürük, Şiləvər, Şixəkəran, Xərxətan kəndləri Əlisu, Xüş, Sevaker, Bubiyanı kəndləri Lənkəran xanlığında çəltik əkini çoxlu su tələb etdiyi üçün südan istifadənin istillər (süni düzəldilmiş su anbarları) vasitəsilə həyata keçirilməsi geniş vüsət almışdı. Çəltik əkini üçün çox əhəmiyyətli olan bu istillər Xəzər dənizinin alçaq sahil zolaqlarında yer- ləşirdi. Lənkəran xanlığı Cənubi Qafqazın şərqində su anbarları (istilləri) vasitəsilə su- dan istifadənin geniş vüsət aldığı yeganə ərazi idi [21, s.40]. Lənkəran xanlığında əhali yüksək keyfiyyətli düyü sortları yetişdirirdi. Xanlıqda mövcud olan düyü sortları bunlardır: çilə (çilay) və ya qızıl, yetim vəya rəsmi, mazan- daran, reyhani, akulə, vilgicri, çtem və ya çitım, şətəliv, əmbərbu, bebu [14, s.191-192]. Kistenevə görə, Lənkəran ərazisində əhali əsasən rəsmi, reyhani və akulə düyü sortları- nı yetişdirirdi. ∗ Lənkəran xanlığında əhalinin əldə etdiyi akulə sortu 1 min xalvar və ya 25 min puda qədər idi. Akulə sortunun dəni iri, ağ və ümumiyyətlə əla keyfiyyətli oldu- ğu üçün İranda çox qiymətləndirilir, şah sarayına götürülürdü [19, h.III, s.218-219]. Lənkəran xanlığında taxıl əkini və iri buynuzlu mal-qaranın saxlanması ilə əsasən düzən zonanın əhalisi məşğul olurdu [18, s.54]. Lənkəran xanlığında taxılçılıq Səfidəşt mahalının demək olar ki, bütün kəndlərində, Drığ və Ərkivan mahallarının bir sıra kəndlərində daha çox inkişaf etmişdi [18, s. 546-548; 3, s. 50]. Xanlığında yetişdirilən buğda İranın çox hissəsinin taxıla tələbatını ödəyirdi. Lənkəran xanlığında səpilən buğdanın miqdarı təxminən 19 min girə və ya 115 min puda qədər idi. Əhalinin əldə etdiyi məhsul torpağın keyfiyyətindən, yağışın bol olma- sından, pis və ya yaxşı becərilməsindən asılı idi. Əlverişli şərait olurdusa, onda əhali 1 toxumdan 7-dən 12-dək toxum ala bilirdi. Leqkobıtov hər il Lənkəran xanlığında əhali- nin 170 min gir və ya 1 milyon 135 min pud, məhsuldarlıq aşağı olanda isə 170 min gir və ya 968,750 puda qədər buğda əldə etdiklərini yazırdı [19, h.III, s.216-217]. Xanlıqda arpa əkini sahələri əsasən dağlarda yerləşirdi, onun əhalisi 9 min gir və ya 47,200 puda qədər arpa səpir, orta hesabla 60 min gir və ya 315 min pud məhsul əldə ∗ Kistenevin nəşr edilməmiş əlyazmasından gətirilən iqtibas Vermişevin göstərilən əsərindən götürülmüşdür [14, s.192]. Sivilizasiya 9 edirdi. Xanlığın sakinləri hər il 200-dən 300 girədək və ya 1.050-dən 1.375 puda qədər darı səpirdi [19, h.III, s.217-219]. Lənkəran xanlığının Muğan və Salyan torpaqlarının əhalisi əsasən taxıl əkirdi. Xanlığın bu torpaqları suvarılırdı [17, 3-cü şöbə, s.103-123; 1, s.44]. Taxılçılıq Səbidəşt (Səfidəşt) mahalının demək olar ki bütün kəndlərində, Drığ və Ərkivan mahallarının bir sıra kəndlərində daha çox inkişaf etmişdi [18, s.546-548]. Lənkəran xanlığının əhalisi pambıq və kətan əkini ilə də məşğul idilər. Xanlıqda pambığın əkilməsi elə də əhəmiyyətli deyildi, əhali 800 batman və ya 200 pud pambıq səpir, hər il 2.400 batman və ya 600 pud pambıq, 400 puda qədər çiyid əldə edirdi. Pambığın hamısı, demək olar ki əhalinin öz tələbatlarının ödənməsinə sərf olunurdu [19, h.III, s. 219]. Səyyah H.Z. Şirvani Lənkəran xanlığında əhalinin ildə 125-126 min pud kətan isteh- sal etdiyini yazırdı [1, s. 65]. Leqkobıtova görə isə xanlıqda200 qouz və ya 125 pud kətan səpilir və 350 girədək kətan alınırdı [19, h.III, s. 219]. Xanlıqda kətan əkini sahələri düzənlik zonda yerləşirdi. Xanlığın əhalisi kətanı öz təlabatlarını ödəmək üçün istehsal edir, toxumlarının isə böyük hissəsini Gilana satırdılar. Gilanda bu toxumlardan yağ düzəldilirdi. Şopen əsərində Leqkobıtovu tənqid edərək yazırdı: “o, əhali kətanı özü üçün istifadə edir cümləsinə yağ düzəltmək üçün sözünü əlavə etməliydi”. Onun fikrincə, əhali kətandan kətan parça toxumağı bilmirdi [24, s. 69]. Fikrimizcə, Şopen yanlışlığa yol verir, çünki xanlıqlar dövründə kətan parça ilə vergi verilirdi (61 ədəd) [10, s.32]. 2. İpəkçilik Bronevskinin məlumatına görə, Lənkəranda əhali az miqdarda, ancaq keyfiyyətinə görə heç də Gilan ipəyindən geri qalmayan ipək istehsal edirdi [12, c.I, s.227]. Bronevs- kinin bu məlumatı xanlıqda ildə 3 min pud xam ipək yığıldığını yazan digər mənbə ilə də uzlaşır [8, f.77, siy.5, iş 16, v.117]. Rus konsulu Skibinevskinin məlumatına görə, 1795-ci ildə bir həştərxanlı tacir Lənkəranda istehsal edilmiş, keyfiyyətcə Rəşt ipəyinə bərabər20 pud ipək almışdır.Konsul yazırdı: “Lənkəranda, ipək istehsalını yaxşı vəziy- yətə gətirməyin mümkünlüyünə heç bir şübhə yoxdur; lakin, gilanlıların, xüsusilə Ağa Məhəmməd xanın hücumları indiyədək də Lənkəran əhalisinə onu becərməyə mane olur. Çünki 1795-ci ilin yayında gilanlılar Lənkərana hücum edərək, tut ağaclarının ək- səriyyətini qırdılar” [9, c.II, s.697]. Butkov bunun səbəbini rus tacirləri Sarı adasına gəl- dikdən sonra Lənkəran xanlığının əhalisinin ipəyin becərilməsini çoxaldılmasında gö- rürdü [13, h. II, s.333]. Tumanovskinin məlumatına görə isə, “baxmayaraq ki, Sarı adlanan yerdə (Lən- kəran xanlığına aid olan ada), kifayət qədər ipək vardır, onu gizlicə və az miqdarda satırlar. Qorxurlar ki, əllərindən alarlar. Ona görə də ipək mallar az və bahadır” [8, f.77, siy.6, iş 477, v.92-93]. Leqkobıtova görə Lənkəran xanlığında tut bağları çox az olduğu üçün burada yığı- lan ipəyin miqdarı 60 pudu keçmirdi [19, h.III, s. 222]. Arxiv sənədində isə əhalinin ildə orta hesabla 1800 puda qədər barama məhsulu götürdüyü yazılır [8, f.77, siy.7, iş 6, v.23]. Göründüyü kimi, ayrı-ayrı illərdə əhalinin istehsal etdiyi ipəyin miqdarı müxtəlif göstərilir. Ona görə də, əvvəllər xanlıqda çoxlu ipək istehsal edildiyi, sonralar isə xanlı- ğın ərazisinin vaxtaşırı müharibəmeydanına çevrilməsinin ipəkçiliyin inkişafına mane olduğu qənaətinə gəlmək olar. Bu səbəbdən də müxtəlif mənbələrdə, müxtəlif məlumat- lara rast gəlinir. Bakı Avrasiya Universiteti 10 3. Balıqçılıq və arıçılıq Lənkəran xanlığının əhalisinin məşğuliyyəti içərisində balıqçılıq və arıçılıq da [15, c.I, kitab II, s. 325] mühüm əhəmiyyət kəsb etmişdir.Balıq ovu xəzinə mülkiyyətini təşkil etmişdir [19, h.III, s.224]. Lənkəranın 15 verstliyində Gamışavan (Busedan) çayında balıq vətəgəsi, ondan bir az uzaqda Çalyadan və ya Qalyadan vətəgəsi yerləşirdi [11, s.127]. Lənkəran xanlığında gözəl yerlərin olması burada əhalinin arıçılıqla uğurla məşğul olmasına imkan verirdi. Xanlıqda nəinki bəylər, hətta adi sakinlər belə 30-dan 200-dək arı pətəyi saxlayırdılar. Lənkəran xanlığında bunların sayı ümimilikdə 11 minə çatırdı. Yay yaxşı keçəndə əhali 10 min batman və ya 2.500 puda qədər bal, 1800 batman və ya 450 pud mum alınırdı. Hər il xanlıqda 250 puddan çox bal satılırdı [19, h.III, s. 223]. Lənkəran xanlığında istehsal olunan bal öz dadına və ətrinə görə fərqlənirdi. Xüsusilə Zuvand mahalında istehsal olunan bal tamına və ətrinə görə xurma şirəsinə oxşayır və digər yerlərindəkindən daha şəfalı idi [5, s. 13]. Lənkəran xanlığında əhali ipəkçilikdən, arıçılıqdan, balıq və quş ovundan xüsusi gəlir əldə edir, çoxlu miqdarda buynuzlu mal- qara, at və qoyun saxlayırdılar [6, c.IV, sən. 1152]. 4. Maldarlıq Lənkəran xanlığında əhalinin əsas məşğuliyyət sahələrindən, eyni zamanda əsas gəlir mənbələrindən biri də maldarlıq idi. Xanlıqda demək olar ki, bütün sakinlərin kəli, inəyi, öküzü, qoyunu və qoçu, atı və eşşəyi var idi. XVIII əsrin sonu – XIX əsrin əvvəllərində xanlıqda 3 min baş iribuynuzlu mal-qara, 30 min başdan çox qoyun, bir min at var idi [22, f. 52 (f. VUA), iş 19229, v.6]. Xanlığın Rusiya imperiyası tərəfindən işğalı ərəfəsində burada 260 min başa qədər mal-qaravar idi [23, s. 395-396]. XIX əsrin əvvəllərində isə Lənkəran xanlığında 11 minə qədər kəl, 14 minə qədər öküz, 11 minə qədər inək, 46 minə qədər qoyun, 7 minə qədər eşşək, 17 minə qədər at, 120-dən çox olmayaraq dəvə saxlanılırdı [19, s.221]. Xanlıqda çox yaxşı kəl cinsləri var idi. Yaxşı at cinsləri isə İrandan gətirilir və baha satılırdı. Lənkəran xanılığının Zuvand və Drığ mahallarında heyvandarlıq üstünlük təşkil edirdi [18, s. 545].Lənkəran xanlığının Gülüstan müqaviləsindən sonra Qacarlar İran- ının ərazisində qalmış olan Asalim və Gərgənrud mahallarının əhalisinin əksəriyyəti inək və qoyun saxlayırdı [5, s.12]. Yüklə 4,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|