Bangidevona tuyaqorin qizg’aldoq o’simligining botanik tavsifi Reja
Bangidevona botanik tavsifi
Tuyaqorin botanik tavsifi
Qizg’aldoq botanik tavsifi
Bangidevona, Tikanli olma(Datura stramonium L.) — Solanaceae (ituzumdoshlarga) mansub bir yillik begona oʻt. Poyasi tarqoq, tik shoxlanib oʻsadi; boʻyi 1,2 m cha. Bargi tuxumsimon, bandli, uchi qirrali. Gullari oq, barg qoʻltigʻida bittadan joylashgan. Mevasi yashil, tikan bilan qoplangan toʻrt chanoqli tuxumsimon koʻsakcha: uz. 4,5 sm gacha boradi, 500 ga yaqin buyraksimon, qora tusli urugʻ beradi. Maydan iyungacha gullaydi va mevalaydi. Urugʻidan koʻpayadi. Bargi, poyasi, ildizida giossiamin, skopolamin, atropin kabi zaharli alkaloidlar bor. Bargidan revmatizm, nevralgiya kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorilar tayyorlanadi. Kurash choralari: ekinzorlar qoʻlda oʻtoq qilinadi.[1][2] Начало формы
Конец формы
BANGIDEVONA (Datura Stramonium L.) — tomatdoshlarga mansub bir yillik begona oʻt. Poyasi tarqoq, tik shoxlanib oʻsadi; boʻyi 1,2 m cha. Bargi tuxumsimon, bandli, uchi qirrali. Gullari oq, barg qoʻltigʻida bittadan joylashgan. Mevasi yashil, tikan bilan qoplangan toʻrt chanoqli tuxumsimon koʻsakcha: uz. 4,5 sm gacha boradi, 500 ga yaqin buyraksimon, qora tusli urugʻ beradi. Maydan iyungacha gullaydi va mevalaydi. Urugʻidan koʻpayadi. Bargi, poyasi, ildizida giossiamin, skopolamin, atripin kabi zaharli alkaloidlar bor. Bargidan revmatizm, nevralgiya kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorilar tayyorlanadi. Kurash choralari: ekinzorlar qoʻlda oʻtoq qilinadi.
TUYAQORIN (Heliotrapium lasiocarpum L. et. M.) — kampirchopondoshlarga mansub bir yillik zaharli oʻt; boʻyi 30—60 sm, sershox. Ildizi oʻq ildiz; suyet shoxlanadi. Barglari navbatmanavbat joylashgan, ikkala tomoni dagʻal tuklar bilan qoplangan. Gullari mayda, oq, toʻpgul oʻqiga bir tomonlama oʻrnashgan. Urugʻi oq tuklar bilan qoplangan, har mevada 4 tadan yetishadi. Apr. da unadi, may oyida gullaydi: urugʻi iyulning 2yarmida pishadi. Urugʻidan koʻpayadi. Nihollari apr. da koʻkarib chiqadi. Sent. oxirida quriydi. Tuyaqorin yoʻl yoqalarida, uvat va marzalarda, ayniqsa, bahorikor ekinlar orasida koʻp oʻsadi. Poya va barglarida 0,4%, urugʻida esa 1 % ga yaqin zaharli alkaloidlar (geliotrin va laziokarpin) bor. Yetilgan urugʻlari asta toʻkilib tuproqni, ayn iksa, hosili kech yigʻishtirilgan donni ifloslaydi. Tuyaqorin urugʻi aralashgan bugʻdoy, arpa, tariq va b. donlarni isteʼmol qilish natijasida odam va hayvonlar zaharlanishi mumkin. Oʻrta Osiyoda Tapkalgan. Tashlandiq yerlar, oʻtzor, bogʻ va uzumzorlarda oʻsadi.
Kurash choralari: urugʻlik material tozalanadi; ekinlar oʻtoq qilinadi; gʻalla ekinlariga 2,4—D tipidagi gerbitsidlar purkalanadi.
Datura o'simlikini katta miqdorda har qanday hududda topish mumkin. Odatda, Datura o'z yashash joyi uchun quyidagi hududlarni tanlaydi: cho'llar, yo'llar va sabzavot bog'lari .
Bu gul o'simlik 1,5 metrgacha o'sadi. Uning qalin poyasi va mayda tishlari bo'lgan ulkan barglari bor. Bu otsu o'simlikning ildizi butunlay oq va ancha uzun, ildiz ildizidir. Xushbo'y va katta gullar ko'pincha oq rangga ega, ammo lilakni ham topish mumkin.
Ularning shaklida ular kichik nilufarga o'xshaydi. Ular poyaning burmalarida unib chiqadi va bir joyda bittadan ortiq bo'lishi mumkin emas. Faqat beshta gul barglari bor. Kurtaklari faqat kechqurun ochiladi.
"Yaramas - o'tlar" ning mevalari kichik tikanlar bilan qoplangan to'rt qismdan iborat qutidan iborat. Har bir qutida taxminan 800 dona bor. Datura iyul oyida gullashni boshlaydi va faqat sentyabr oyining oxirida gullashni tugatadi va allaqachon oktyabr oyida mevalar pishishni boshlaydi.
Tikanli olmang o'tlarining turlari
Bu o'simlikning butalari ko'pincha kichik guruhlarda o'sadi. Hozirgi vaqtda biologlar ushbu o'simlikning 13 turini sanashdi va ularning barchasi zaharli ekanligini ta'kidlash kerak. Internetda siz oddiy Tikanli olmang fotosuratlarini topishingiz mumkin.
Evropada quyidagi Tikanli olmang turlari eng keng tarqalgan hisoblanadi:
Oddiy.
Kuchli barrelli.
hind.
hind.
Bu o'simlikdagi zaharlarning miqdori bu gulning qaysi vaqtda va qaysi joyda yig'ilganiga bog'liq. Va buning uchun siz o'simlikning tarkibini bilishingiz kerak:
alkaloidlar;
karotin;
taninlar;
efir moylari;
yog'lar;
iz elementlari.
Datura, albatta, bo'lishi mumkin tabiiy dori , dori sifatida ishlatiladi , lekin ba'zida u ham insonning o'limiga olib keladi. Alkaloidlar barcha xususiy o'simliklarda turli nisbatlarda mavjudligi isbotlangan:
0,4% - barglar.
0,15% - poyalari.
0,2% - urug'lar.
0,25% - ildizlar.
0,2% - gullar.
Gulli o'simlikning tarixi
Afsuski, bu o'simlikning vatanini yaratish mumkin emas. Ammo bu haqda birinchi eslatmalar Evropa, Amerika, Afrika va Osiyo afsonalarida uchraydi. Shuning uchun, henbane kelib chiqishi haqida ikkita hikoya mavjud: Amerika va Osiyo .
Birinchi versiyaga ko'ra, Datura urug'lari Kolumb dengizchilari tomonidan Amerikadan olib kelingan. Ikkinchi nazariyaga ko'ra, bir vaqtlar sarson-sargardon lo'lilar Kaspiy dengizi yaqinidagi dashtlarda g'alati va mast qiluvchi urug'larni topishgan. Aynan ular ularni butun Osiyo bo'ylab olib ketishdi .
Ammo bu afsonalar o'zlarining hujjatli tasdig'ini topa olmaydi. Va bu otsu o'simlik faqat urug'ini olib yurgan tabiblar tufayli keng tarqaldi.